Tijdens de 16^e eeuw was de Prins-Bisschoppelijke Zetel van Luik ingenomen door een gouwgenoot. Hij heette Geeraard van Groesbeek en werd geboren op het Kasteel van Kuringen, waar zijn vader kastelein was. Hij werd bisschop gewijd in de abdijkerk van Herkenrode op 20 mei 1565. De nieuwe kerkvorst regeerde tijdens een bewogen tijdvak. Luther had reeds zijn nieuwe theorieën verspreid in de omliggende landen zowel op godsdienstig als op staatkundig gebied. Dit alles zo weldra zijn weerslag vinden in het Prinsbisdom Luik.

Edellieden die een eedverbond tegen de wettige regering hadden gesloten vergaderen op 4 juli 1566 te Lier en beslisten dezelfde maand een bijeenkomst te houden te Sint-Truiden. Prins Lodewijk van Nassau kreeg opdracht de vereiste toelating te vragen aan de Prins-Bisschop maar liep een weigering op. De edellieden stoorden zich hieraan niet. Geeraard van Groesbeek besloot de grootmeier met enige officieren naar St.-Truiden te zenden om te beletten dit opzet uit te voeren. Deze gezanten moesten echter zwichten voor de overmacht en de protestanten aangevoerd door de bekende woelmaker Herman de Struycker kwamen de stad in en belegden een vergadering in de abdij. Dat was het voorspel in onze gouw. Antwerpen, Mechelen, Doornik hadden reeds ondervonden tot wat een opgeruide menigte in staat was. Hasselt zou weldra aan de beurt komen.

Reeds hadden de rechtbanken meer dan een vonnis moeten uitspreken tegen godlasteraars en heiligschenners, maar in de toekomst zou blijken dat dit slechts olie op het vuur was. De ketterse gedachten hadden reeds diep wortel geschoten in het gemoed onzer voorouders.

Het moet ons dan ook geenszins verwonderen dat op 5 december 1566 drie protestantse voormannen zonder slag of stoot in de stad geraakten. Het waren de reeds genoemde predikant Herman de Struycker met zijn ambtgenoot Jan de Vleminck en een notaris uit Maastricht Jacob Culman. Ondanks het verzet der burgemeesters begonnen deze predikanten, in ’t openbaar op de markt de “Nieuwe Leer” te verkondigen. Zij waren omgeven door gewapende mannen, om het hoofd te kunnen bieden aan eventuele tegenstand.

Het aantal toehoorders groeide met de dag, alle vermaningen van de Prins-Bisschop ten spijt. Weldra zou de opgezweepte massa, onder impuls van het meeslepend woord der predikanten tot daden overgaan.

Dit gebeurde dan ook op 20 januari 1567. De gruwelijke Beeldenstorm brak los: de Hoofdkerk, de Lieve Vrouwkapel, de kloosterkerken en alle kapellen werden geplunderd en vernield, altaren stukgeslagen, schilderijen gescheurd, heiligenbeelden wierp men op een brandstapel op de Markt. In verband hiermede wordt een wonderlijk voorval aangehaald dat volgens de kroniekschrijvers voorviel tijdens de verwoesting der Hoofdkerk. Te middernacht waren de ketters bezig met hun vandalenwerk in de hoofdkerk. Ongeveer alles was vernield en stukgeslagen. Enkel het grote kruisbeeld stond nog overeind op de balustrade van het doksaal, destijds geplaatst aan de kooringang. Dit kruis zou men met koorden van de klokken naar beneden trekken. Dit gebeurde, maar tezelfdertijd doofden alle fakkels en lichten, die dit akelig toneel verlichten, als bij toverslag uit. De verschrikte menigte stormde in wilde vaart de kerk uit, maar de leiders trachten hen gerust te stellen en deed hen onder eed beloven hiervan niets bekend te maken aan de “papisten”.

Bij het vernemen van al die schanddaden riep de Prins-Bisschop zijn Raad bijeen en besloot een bevelschrift te sturen aan alle Luikse steden inhoudende verbod vreemdelingen te huisvesten, en in het bijzonder Herman de Struycker en zulks op straf van verbanning. De persoon die de Struycker dood of levend zou overleveren zou 200 daalders beloning krijgen en kwijtschelding van gebeurlijk gerechtelijke straffen.

De Hasselaren sloegen die vaderlijke vermaningen in de wind en dreven de stoutmoedigheid zover dat de protestantse predikant met medehulp van inwoners verborgen in een hooikar kon ontsnappen. Geeraard van Groesbeek besloot dat het hoog tijd werd met geweld te verkrijgen wat met vermaningen niet te bekomen was. Vijf afdelingen voetknechten werden naar de oproerige stad gezonden, zij werden echter teruggeslagen, met achterlating van verschillende gesneuvelden waaronder de bevelhebber. Toen moesten wel uiterste middelen gebruikt worden. Zelf stelde hij zich aan het hoofd van de ruiterij en vier vendels der Luikse burgerwacht. Een bres werd in de stadsmuren geschoten en met medehulp van katholiek gebleven burgers gelukte het de Prins de Stad in te nemen. De Stad werd veroordeeld tot betaling der kosten van de belegering, moest de verwoeste kerken en kloosters herstellen, en moest beloven het Katholiek geloof getrouw te blijven. Verder kreeg de stad nog een oorlogsschatting te betalen en een garnizoen te huisvesten. De stadsprivilegies werden in beslag genomen. Deze laatste werden evenwel later teruggeschonken.

Uit: Beeldenstorm (1958), z.p.