You are here

Dorpsmolen Stevoort (Sint-Maartenplein 35)

Description

De watermolen, gebouwd door kasteelheer Palmers (de Terlaemen), werd voor het eerst vernoemd in 1774. Het is een mooi bakstenen gebouw van 9 bij 20 meter, dat loodrecht op de beek staat. De boeren van Stevoort en omtrek kwamen hier hun graan malen. Het is één van de oudste watermolens op de Herk. Oorspronkelijk lag op de ene oever de graanmolen en op de andere oever een oliemolen.

In 1911 werd het houten rad en het drijfwerk vervangen door een ijzeren molensysteem. Tijdens de oorlog was de molen verzegeld, maar stiekem werd er toch nog gemalen, onder het waakzame oog van dorpelingen die de wacht hielden en elkaar verwittigden bij onraad.

In het Koninklijk Besluit van 13 maart 1979 werden de graanmolen en het omliggende beeklandschap beschermd en op 12 maart 1984 gingen restauratiewerken van start. Vier jaar later was dit voltooid. De huidige eigenaar laat de molen nog regelmatig draaien. Op 4 december 1992 werd  door gouverneur Vandermeulen de Monumentenprijs van de provincie Limburg uitgereikt aan deze eigenaar uit Stevoort.

* De molen werd feestelijk opengesteld op 27 augustus 1988.

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 14-02-2010; (3) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 14-02-2010

Fiche

Adres: 
Dorpsmolen Stevoort
Sint-Maartenplein 35
3512 Hasselt
Kadastraal nummer: 
11-A-195-V
Capakey: 
71055A0195/00V000
Naam van het gebouw nu: 
dorpsmolen
Periode of stijl: 
1774
Opdrachtgever: 
familie Palmers
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- familie Palmers

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- 1974: Aloïs ('Wies') Boiten

Vorige functie(s): 

dubbelmolen (graan- en oliemolen) met molenaarswoning

Huidige functie: 

molen met woonhuis

Beschrijving buitengevel: 

1970 - Langgestrekte watermolen op de Herk, met uitzicht uit XIX B, doch oudere kern. Bakstenen gebouw van oorspronkelijk zes, thans zeven traveeën (bijgebouwde travee l.) onder zadeldak, afgewolfd aan de l.zijde (Vlaamse pannen). Beschilderde voor- en achtergevel op gepikte plint. Rechthoekige en getoogde vensters met arduinen onderdorpel. Laadvenster boven de vijfde travee. Een getoogde deur en een rechthoekig poortje in kalkstenen omlijsting op neuten. Metalen molenrad tegen de rechterzijgevel.

Buitenwerk: intact doch vervallen sluiswerk (hout, natuursteen); kom van baksteen. IJzeren middenslagrad. Gebogen plaatijzeren schoepen tussen plaatijzeren velg (gesloten zijkant, open bodem, geklonken constructie). Opgespannen stangen als spaken: gelast (?) op platijzeren bevestigingsstuk, met bouten bevestigd op velg; spaken van schroefdraad voorzien en excentrisch met bouten op gietijzeren askop bevestigd. IJzeren as, draaiend in kogellager, en rustend via houten blok op twee I-balken op kom.

Binnenwerk: houten staande werk. Metalen groot verticaal kamrad draait op klein verticaal kamrad; l.g. met as verbonden aan groot verticaal kamrad (schuine kammen), dat overbrenging verzekert naar horizontale lineaire as-overbrenging. Op deze, v.l.n.r.: riemschijf voor overbrenging naar haverpletter; riemschijf voor thans verdwenen installatie (electromotor?); kamwieloverbrenging op verticale as naar maalstoel; riemschijf voor drijfriem naar elevator en luiwerk, via assensysteem op zolder; kamwieloverbrenging op verticale as naar maalstoel; kamwiel voor ontvangst overbrenging van waterrad. Op maalzolder eveneens houten galg bewaard. (2)

* Langgestrekt gebouw van 9 bij 20 meter, dat loodrecht op de beek gericht staat, verscholen achter de molenaarswoning. Zij werd in 1984 gerestaureerd.

Beschrijving interieur: 

De meeste machines dateren uit 1911.

Verbouwingen: 

- 1984: restauratiewerken van molen, woonhuis en stallingen, uitgevoerd door Alfons Metten uit Zonhoven, onder leiding van architect Jos Maesen (Hasselt) en binnenhuisarchitect Jos Roux

Algemeen: 

- open bebouwing

- perceelgrootte: 504 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 13.03.1979
Datum van publicatie: 21.06.1979

Referenties

Wind- en watermolens zijn de eerste 'gemotoriseerde' werktuigen uit een tijd zonder stroom,...
pp. 63-64 Tussen 1500 en 1844 werden in de Herk en zijn voornaamste voedingsbeek, de Mombeek , niet...
Daar bij die molen / In de gerestaureerde kasteelmolen van Stevoort (2001)
Titel: 

Daar bij die molen / In de gerestaureerde kasteelmolen van Stevoort (2001)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
07/04/2001
Pagina('s): 
74
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Stevoort ... warm aanbevolen (2002)
Titel: 

Stevoort ... warm aanbevolen (2002)

Ondertitel: 
Vroeger en nu
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2002
Cover: 
Wandelen in Stevoort (2006)
Titel: 

Wandelen in Stevoort (2006)

Ondertitel: 
Wijkwandelingen Erfgoedcel Hasselt
Jaar van uitgave: 
2006
Redactie: 
Maarten Snoeks
Cover: 

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...