Wapen: in lazuur een wassenaar overtopt met een zespuntige ster, alles van goud.

In het midden van de 15de eeuw was de familie Jaupen reeds goed ingeburgerd in Hasselt. Jan Jaupen werd in 1450 opgenomen in het smedenambacht. Hij is waarschijnlijk dezelfde als de Jan Jaupen, die de vismijn in Hasselt in pacht nam van 1459 tot 1469.

Omstreeks de eeuwwisseling was een Jan Jaupen stadssecretaris van Hasselt. Hij ontwierp de statuten van de stad, die op 11 december 1500 door de prins-bisschop goedgekeurd werden. Hij nam bovendien het rentmeesterschap van het land van Loon waar in 1493 en van 1510 tot 1514 bood hij bijstand aan zijn stadsgenoot Peter van der Heyden alias Culen, die toen dezelfde functie vervulde. Jordaan Jaupen zetelde als schepen in de Hasseltse schepenbank. Hij woonde in de Nieuwstraat, waar hij in 1536 overleed na zijn testament opgesteld te hebben. Hendrik, een zoon geboren uit het huwelijk van schepen Jordaan met Catharina Bonaerts, werd in 1558 eigenaar van het Waerdenhof, die door zijn weduwe in 1577 van de hand gedaan werd.

Ten tijde van de Beeldenstorm telde men binnen de stad Hasselt acht gezinshoofden Jaupen. Ze hoorden tot de middelmatig gegoeden. Vier onder hen werden beboet als gereformeerden en Melchior zat maandenlang als gijzelaar gevangen in Luik. Enkele jaren later was hun familielid, de augustijn Hendrik Jaupen (1541-1608), een van de hevigste verdedigers van het orthodoxe katholicisme tegenover de afvallige pastoor Jan Backx van Hasselt. Hendrik Jaupen, die tweemaal provinciaal van zijn Orde verkozen werd, had het Hasseltse augustijnenklooster hersteld nadat het hele convent in 1579-1580 aan de pest bezweken was. Zijn zuster Ida stond als meesteres aan het hoofd van het Hasseltse begijnhof vanaf 1579.

Een geregelde stamreeks vangt aan met Hendrik Jaupen, zoon van Jan, en zijn echtgenote Christina van der Hellen alias Cannaerts. Op 26 oktober 1545 kocht hij van zijn schoonbroer Willem Cannaerts twaalf bunder onder de heerlijkheid Ten Hove in Alken.

Hun zoon meester Jan Jaupen werd gouverneur van het kremersambacht in 1563 en 1566. Hem werd, als sympathisant van de gereformeerde godsdienst, een beperkte boete van twee gulden opgelegd. Hij was toen ongeveer 30 jaar oud en woonde in de Aldestraat. Deze jeugdzonde werd hem blijkbaar vergeven vermits hij in 1577 aangesteld werd tot burgemeester van Hasselt; het jaar nadien zetelde hij als gezworene in het stadsbestuur. Meester Jan Jaupen was getrouwd met zijn verwante Christina Cannaerts, dochter van Tilman en Christina Tittelmans. Uit dit huwelijk werden alleszins twee zonen geboren, Hendrik en Tilman genoemd naar de twee grootvaders; zij zijn de stamvaders van twee takken.

Hendrik Jaupen, de stamvader van de eerste tak, trad in het huwelijk met Elisabeth van Muysel, een dochter van vetter Lambrecht en van Mayken Carridders. Dit echtpaar had niet minder dan 13 kinderen. Omwille van die kinderlast kreeg Hendrik Jaupen in 1600 van de prins-bisschop de toelating een leengoed van zeven bunders in Alken te verkopen. Ondanks het feit dat hun dochter Sarah kloosterlinge werd in 's Hertogendal tussen Leuven en Tienen, schijnen de meeste kinderen sympathieën gehad te hebben voor de gereformeerde godsdienst. Zeven onder hen weken immers uit naar de Verenigde Provinciën en vestigden zich in Rotterdam of in Amsterdam.

Meester Lambrecht Jaupen, zoon van Hendrik en Elisabeth van Muysel, trouwde driemaal. Zijn eerste huwelijk met Maria van Beverst, weduwe van Jan Houwen, bleef kinderloos. Uit zijn tweede huwelijk met Maria Cox, dochter van bouwmeester Robert en van Maria Wendelen, dat gesloten werd in Hasselt op 28 augustus 1624, werd een dochter Elisabeth geboren. Zij werd de echtgenote van meester Jan Haywegen, zoon van Jan en Aleydis Lorendops, dochter van schepen Hendrik en van Mayken Beckers, werd de derde echtgenote van Lambrecht Jaupen op 9 februari 1628. Dit laatste huwelijk werd gezegend met een in 1631 geboren dochter Maria, die in 1653 de echtgenote van burgemeester Bartel Kellens werd, en met een zoon Lambrecht. Lambrecht Jaupen de oude overleed in Hasselt in 1655.

Zijn zoon Lambrecht Jaupen werd op 21 januari 1632 gedoopt. Hij was prins van de rederijkerskamer De Roode Roos in 1657. Dat jaar schonk hij aan die vereniging een in zilver gemonteerde kreeftenschaar (nvdr: bewaard in Het Stadsmus) waarop zijn familiewapen gegraveerd staat. Lambrecht Jaupen bekleedde driemaal de burgemeesterfunctie: in 1663, in 1668 en in 1670. Hij trouwde met Gertrudis Lenaerts uit de Bolderbergwinning, die hem een twaalftal kinderen schonk. Onder meer Elisabeth, geboren in 1660 en echtgenote van Adam III Stellingwerff, Jan-Raymond en Richard. Burgemeester Lambrecht Jaupen overleed op 26 januari 1675.

Jan-Raymond Jaupen werd op 15 mei 1662 gedoopt. Hij was notaris in Hasselt; zijn protocol beslaat de jaren 1686 tot 1723. Het burgemeesterschap werd hem toevertrouwd in 1711 en in 1720. Jan-Raymond was een succesvolle zakenman. Alleen maar tussen 1691 en 1693 zette hij rentes van 1000 gulden uit op acht gemeentes rond Hasselt gelegen. Hij bezat talrijke huizen in Hasselt: 'het Schip', 'de Brandewynketel', 'de Rosenkrans', 'de Seehondt'. Op 8 juli 1685 trad hij in de echt met Agnes Buyens, een dochter van Renier, burgemeester van Alken. Hij werd in de Sint-Quintinuskerk begraven op 29 mei 1725. Zijn gelijknamige zoon, gedoopt op 18 februari 1702, behaalde zijn diploma van licentiaat in de rechten aan de Leuvense universiteit op 2 oktober 1724; hij legde de eed af van advocaat bij het Geestelijk Hof in Luik op 1 juni 1726. Op 17 december 1743 werd Jan-Raymond jr. benoemd tot schepen van het Hof van Vliermaal, een functie die hij bekleedde tot aan zijn overlijden op 17 september 1757. Zijn zuster Elisabeth was in 1716 getrouwd met Ernest Ancion, raadsheer van de keurvorst van Keulen.

Richard Jaupen, een andere zoon van Lambrecht en Gertrudis Lenaerts, werd op 5 juli 1670 gedoopt. Hij was brouwer in 'het Gulden Hoofd' in de Demerstraat. Uit zijn huwelijk met Agnes van den Hove werden zeker vijf kinderen geboren, waaronder Anna-Gertrudis, echtgenote van Dionijs Kemps, en Maria, echtgenote van Michiel Vaets. Richard overleed op 15 augustus 1715.

Tilman Jaupen, de stamvader van de tweede tak, was gehuwd met Margareta Momfels. Hun zoon, meester Jan Jaupen, woonde in de Demerstraat (nvdr: zijn erven verkochten dat huis in 1663). Hij huwde eerst met Barbara Alen, en vervolgens met Anna Daems, dochter van Jan en Anna Broeckmans. Uit het tweede huwelijk stammen o.m. Margareta, gedoopt op 8 maart 1637, getrouwd op 5 januari 1657 met Hendrik van der Heyden, en Anna, echtgenote van koopman Christoffel van der Ryst. Een zoon van het echtpaar Jaupen-Daems, Hendrik, gedoopt op 30 juli 1640, werd benedictijn in de abdij van Sint-Truiden onder de kloosternaam Remigius. Hij trad in op 6 oktober 1660, werd gekleed op 22 april 1661 en legde zijn geloften af op 30 april 1662. Zijn eerste mis droeg hij op op 3 november 1667. Hij overleed op 34-jarige leeftijd aan de kwade koorts op 31 december 1673. (JJvO-WC)

Uit: Oog in Oog (2003), pp. 215-218.