You are here

Description

Wapen: in zilver twee gekruiste ankers van sabel met gouden dwarshout.

De familienaam Vrerix duikt voor het eerst op in de Hasseltse archieven in de jaren 1525-1530. De daar vernoemde Tys Frerixs alias Rentmeesters is de oudst gekende stamvader van een geslacht dat zich in de loop van de 16de eeuw een vooraanstaande plaats in het stedelijk leven in Hasselt verwierf en die benijdenswaardige sociale positie tot in het midden van 18de eeuw wist te behouden.

Tys Frerixs, die tussen september 1530 en oktober 1531 overleed, was tweemaal getrouwd, eerst met Oda Minne en vervolgens met Lysbeth Notellers. Zijn zoon Jan, die in het huwelijk trad met Catharina Schelen, was linnenwever van beroep en bekleedde als eerste van zijn familie een openbare functie in Hasselt. In 1568 en in 1574 werd hij bouwmeester, terwijl hij in 1570 en 1573 in de gemeenteraad zetelde. Jan Vrerix stelde zijn testament op in 1590. Jan moet kort nadien overleden zijn, want zijn zoon Frederik I verhief zijn goederen op 14 juni 1591.

Deze zoon Frederik I Vrerix speelde eveneens een actieve rol in het politieke leven in Hasselt: hij was bouwmeester in 1595 en zevenmaal burgemeester tussen 1601 en 1629. Frederik I Vrerix trouwde met Maria van Melbeek, die hem een dochter Maria, echtgenote van Jan van Manshoven, en vier zonen schonk. Het echtpaar woonde in 'Sint-Peeter' in de Maastrichterstraat. Frederik I Vrerix overleed op 12 juni 1632 en Maria van Melbeek op 21 december 1654. De vier zonen, Gerard, Frederik II, Jan en Mathijs zijn de auteurs van even zovele takken. Aangezien alle takken hetzelfde wapen met de gekruiste ankers voerden, moet het wapen waarschijnlijk door Frederik aangenomen zijn (nvdr: de keuze van de ankers kan dus niets te maken hebben met het huis 'het Ancker', dat in de tweede helft van de 17de eeuw bewoond werd door Arnold Vrerix, een kleinzoon van Frederik, uit hoofde van zijn echtgenote Gertrudis Vaets).

Gerard Vrerix, de oudste zoon, geboren in 1585, trad op 28 augustus 1611 in het huwelijk met Anna van Melbeek, weduwe van Maarten van de Put. Hij overleed op 12 januari 1638 en zij dertig jaar later, op 20 juni 1668. Uit hun huwelijk werd slechts een zoon geboren, Frederik, gedoopt op 10 april 1613. Deze zoon ging in 1635 een voornaam huwelijk aan met Elisabeth de Geloes, dochter van Jan en van Elisabeth van Elsrack. Frederik Vrerix werd de eerste van vier familieleden die zitting namen in de Hasseltse schepenbank. Hij werd op 27 mei 1639 benoemd tot schepen en nam in 1674 ontslag ten voordele van zijn zoon Jan-Renier. Van Frederik Vrerix bewaart men in twee exemplaren een portret, dat hem in de typische zwarte kledij van een hoge magistraat voorstelt. Ter ere van zijn ouders en grootouders plaatste Frederik Vrerix in 1663 een gearmorieerd gedenkteken in de Onze-Lieve-Vrouwekerk (nvdr: het wapen Vrerix is er gevierendeeld met de wapens van de twee takken van de familie van Melbeek. Het opschrift vermeldt dat Frederick "ex consul" is; zijn ambtsjaar kon echter niet bepaald worden aangezien de gepubliceerde lijsten van Hasseltse burgemeesters hem niet vermelden). Elisabeth de Geloes schonk hem vier kinderen: Anna-Maria, echtgenote van Godfried Cox, Elisabeth, ongehuwd overleden op 22-jarige leeftijd, Gerard, ingetreden bij de kartuizers in Zelem, en schepen Jan-Renier. Enkele jaren na het overlijden van zijn echtgenote, op 16 februari 1664, hertrouwde Frederik op 19 juli 1669 met zijn nicht Elisabeth Vrerix, dochter van zijn broer Jan, die amper twee maanden later beviel van een zoon, bij zijn doop op 19 oktober Jacob-Gerard genoemd. Deze Jacob werd burgemeester van Hasselt in 1699 en in 1703. Hij overleed als weduwnaar van Joanna-Margareta Swennen op 7 juni 1747.

Jan-Renier Vrerix, de zoon uit het eerste huwelijk van Frederik, werd schepen benoemd op 18 augustus 1674 in opvolging van zijn aftredende vader. Hij was gedoopt op 18 december 1642. Hij trouwde in Sint-Truiden op 19 augustus 1665 met Anna-Maria Claessens. Het dubbelportret van dat echtpaar bleef in twee exemplaren bewaard (nvdr: privéverzameling). Jan-Renier was burgemeester van Hasselt in 1665, 1669, 1671, 1679 en 1682. In 1677 was hij opgenomen in de Virga-Jessebroederschap. Jan-Renier overleed in Hasselt op 8 juni 1686. Zijn nalatenschap werd in 1700 verdeeld onder zijn zeven kinderen. De zilveren mosterdpot, waarvan het deksel versierd is met het wapen Vrerix, moet deel uitgemaakt hebben van die nalatenschap (nvdr: vermits later op de buik het alliantiewapen Vossius-Vrerix van zijn dochter gegraveerd werd; collectie Het Stadsmus). In 1695 liet de weduwe Vrerix-Claessens een gearmorieerd brandglasraam in de minderbroederskerk plaatsen.

De oudste dochter van het echtpaar Vrerix-Claessens, Elisabeth-Francisca, gedoopt op 30 mei 1666, trouwde eerst in 1683 met haar neef Jan Vrerix en vervolgens in 1685 met Lodewijk-Frans Cox (nvdr: van het echtpaar Cox-Vrerix bleef een wapenbord bewaard; collectie Het Stadsmus). De tweede dochter Anna-Robertina, gedoopt op 27 januari 1668, werd de echtgenote van Balthazar-Jorden Vuskens. De derde dochter Anna-Ida, gedoopt op 29 januari 1670, trad in de echt met Niklaas-Willem de Borman. De jongste zoon Jan-Mathias, gedoopt op 5 november 1681, werd priester. Hij werd pastoor benoemd in Ulbeek, waar hij de parochiekerk herbouwde. Jan-Mathias Vrerix was eigenaar van het huis 'de Gulden Put' op de Havermarkt (nvdr: te noteren valt dat de gevelsteen van dat huis omstreeks de jaren 1950 door ridder André de Schaetzen, een rechtstreekse afstammeling van de erfgenaam van Jan-Mathias Vrerix, ingemetseld werd in de nieuwbouw die hij langs de Romeinse kassei in Tongeren oprichtte). Van graaf Sforza bekwam hij in 1716 de eretitel van apostolische protonotaris, wat hem o.m. het recht gaf zijn familiewapen te overtoppen met een zwarte prelatenhoed, aan weerszijden versierd met zes zwarte kwasten. Zijn portret werd beschadigd tijdens de brand van Alden Biesen in 1971. Jan-Mathias Vrerix overleed in 1730 en kwam dus niet in aanmerking voor de erfenis van zijn verre neef Jan-Mathijs de Geloes, die voor de afstammelingen van zijn drie zusters weggelegd was.

Mathijs, de jongste zoon van Frederik I Vrerix en Maria van Melbeek, auteur van de vierde tak, werd in Hasselt gedoopt op 11 april 1599. Hij huwde met Barbara Usselinx, weduwe van Balthazar van Hilst. Mathijs werd burgemeester van Hasselt benoemd in 1638, in 1645 en in 1647. Het is waarschijnlijk in zijn hoedanigheid van burgemeester dat hij samen met zijn collega Willem Jaymaerts en met bouwmeester Hendrik Munters in 1645 opdracht gaf tot het vervaardigen van een grote tafel waarin het wapen van die drie gezagvoerders uitgestoken werd (nvdr: deze tafel die enkele jaren geleden nog op Herkenrode bewaard bleef, is sindsdien op de antiekmarkt verschenen en bevindt zich momenteel in privébezit). Het echtpaar Vrerix-Usselinx woonde in 'de Arent' in de Kapelstraat en had twee zonen, Frederik, die ongehuwd bleef, en Arnold I. Mathijs Vrerix overleed op 9 april 1648.

De jongste zoon van Mathijs Vrerix en Barbara Usselinx, Arnold I, werd gedoopt in Hasselt op 13 mei 1636 en trad twintig jaar later, op 22 januari 1656, in de echt met Gertrudis Vaets. Het echtpaar bewoonde het huis 'het Ancker', dat in 1603 door haar vader Jan Vaets gereleveerd was. Hun enige dochter Barbara-Maria werd de echtgenote van burgemeester Jan-Hendrik Wauters. Twee van hun zonen, Mathijs en Jan, hoorden tot de 'Jonckmans' die op nieuwjaarsdag 1682, tegen de wil van de Hasseltse burgemeesters, een gewapende uitval deed tegen Duitse huurlingen en jammerlijk verslagen werd in de 'Planckenweide'. Zij werden veroordeeld maar mochten vrij snel van een algemene amnestie genieten. Daarnaast had het echtpaar Vrerix-Vaets nog een derde zoon, zoals zijn vader Arnold II geheten. Arnold I Vrerix overleed in Hasselt op 8 augustus 1686; zijn vrouw Gertrudis Vaets was hem in het graf voorgegaan op 30 april 1676.

Het oproerig verleden van Jan Vrerix, zoon van Arnold I, belette hem niet op 22 september 1684 benoemd te worden tot schepen van Hasselt. Jan, gedoopt op 7 april 1658, was op 14 september 1682 getrouwd met zijn nicht Elisabeth-Francisca Vrerix. Hij overleed reeds op 13 augustus 1685.

Zijn broer Arnold II, gedoopt op 22 oktober 1661, bouwde een groot fortuin op dankzij verscheidene erfenissen. Hij was o.m. eigenaar van het huis 'de Soetenaem Jesus' in de Maastrichterstraat, van 'de Pluyme' in de Hoogstraat en van de patriciërswoning 'het Hemelrijck'. Met de opbrengsten van zijn talrijke renten verwierf hij veel eigendommen en schoot hij regelmatig kapitalen voor aan gemeenten in geldnood. Arnold II was commissaris van de prins-bisschop in Hasselt. Hij trouwde op 6 oktober 1683 met Maria Wilsens, die hem acht kinderen schonk waarvan vijf op jeugdige leeftijd overleden. De drie overlevenden, Arnold III, Michiel en Ida, stierven kinderloos. Maria Wilsens overleed reeds op 23 april 1703. Vader Arnold Vrerix II, die pas op 12 september 1741 overleed, had het uitsterven van zijn tak voorzien en bij testament bepaald dat bij ontstentenis van kleinkinderen, een kapitaal van 10000 gulden uit zijn erfenis voorbehouden moest worden voor het stichten van studiebeurzen.

Arnold III, de oudste zoon van Arnold Vrerix en Maria Wilsens, gedoopt op 23 mei 1685, genoot een verzorgde opvoeding en behaalde een licentie in de rechten, waarna hij op 20 juni 1710 de eed aflegde als advocaat bij het Geestelijk Hof in Luik. In 1713 werd hij aangesteld tot schepen van het hof van Vliermaal, dat hij later als ouderdomsdeken zou voorzitten. Hij werd burgemeester van Hasselt benoemd in 1715 en in 1733. Hij trouwde op gevorderde leeftijd, op 4 oktober 1734, met Theresia de Visé. Hij had het familiefortuin aanzienlijk vermeerderd en bepaalde bij testament in 1748 hoe de wilsbeschikkingen van zijn vader inzake studiebeurzenstichtingen moesten uitgevoerd worden. Arnold overleed kort nadien, maar zijn erfenis gaf aanleiding tot heel wat processen.

Michiel Vrerix, de jongere broer van Arnold III, gedoopt op 5 januari 1694, werd driemaal aangesteld tot burgemeester van Hasselt, in 1724, in 1744 en in 1745. Hij volgde zijn vader op als commissaris van de prins-bisschop en werd bovendien op 10 april 1727 benoemd tot schepen van Hasselt. Hij overleed op 18 maart 1747. Zijn erfenis werd verdeeld tussen zijn broer Arnold en zijn zuster begijn Ida, die liever in de familiale patriciërswoning verbleef dan in het besloten begijnhof. Ida Vrerix bevoordeligde bij testament haar neven, afstammelingen van haar tante Barbara-Maria Vrerix en van Jan-Hendrik Wauters. Ida overleed op 11 maart 1754 en werd in het koor van de begijnhofkerk begraven.

De naamdragers Vrerix, gesproten uit de takken van Frederik en van Jan, liepen niet zozeer in de kijker als hun naamgenoten uit de takken van Gerard en van Mathijs. Zij gingen wel degelijke huwelijken aan met andere Hasseltse patriciërsfamilies zoals Neven, Sigers en Vuskens, maar maakten geen carrière meer in het stadsbestuur of in schepenbanken. Een uitzondering waren Rombout, bouwmeester in 1673, en diens zoon Robert, secretaris en schepen van Stevoort. Deze takken telden enkele geestelijken in hun rangen zoals Gerard en zijn neef Frederik, beide oratiorianen in Scherpenheuvel, of de gezusters Barbara en Elisabeth, begijnen in Hasselt. Het spoor van de afstammelingen uit deze takken verdwijnt in Hasselt in het midden van de 18de eeuw. (JJvO-WC)

Uit: Oog in Oog (2003), pp. 295-306.

Weetjes: 

* “De familie Vrerix uit Hasselt heeft van de 16de tot de 19de eeuw een belangrijke rol gespeeld in het politieke en economische leven van de stad. Het hoogtepunt ligt hij Arnold Vrerix, die een groot fortuin wist te vergaren en voorzitter werd van het oppergerecht van Vliermaal. De naam wordt te Hasselt eerst vermeld ca. de jaren 1525-1530, .als er sprake is van een zekere Thijs Rentmeesters alias Frericx, gehuwd met Cathelijne Billemans. De voornaamste figuur was echter Arnold Vrerix, geboren te Hasselt in 1685 en in 1734 gehuwd' met Theresia de Visé. Hij was licentiaat in de rechten, advocaat bij het geestelijk hof van Luk en werd op 30-5-1713 schepen van Vliermaal. Toen hij overleed werd zijn vermogen geschat op 129.741 gulden. Zijn broer Michel, geboren te Hasselt in 1694, was driemaal burgemeester van de stad en werd op 10-4-1727 tot schepen benoemd. Hij bleef ongehuwd en zijn fortuin werd op 14.250 gulden geschat. Thans wonen er geen afstammelingen meer te Hasselt, maar het is niet uitgesloten dat zij vroeger uitweken naar Frankrijk. Het familiewapen was «in zilver twee gekruiste zwarte ankers met gouden dwarshout».” (1)

(1) Goole F. & Severijns P., Limburgse families en hun wapen, in: Het Belang van Limburg, 07-04-1973, p. 16.

Fiche

Naam: 
Familie Vrerix
Benaderende periode van: 
16de eeuw
Benaderende periode tot: 
18de eeuw

Referenties

p. 172, noot 4 De vroegere patriciërsfamilie Vrerix is thans in Hasselt uitgestorven. In de registers...
Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Oog in Oog (2003)
Titel: 

Oog in Oog (2003)

Ondertitel: 
Hasseltse familieportretten en -objecten uit de 17de en 18de eeuw (tentoonstellingscatalogus)
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2003
Cover: 
Downloads

Stamboom VRERIX - uit: Oog in Oog, p. 296

PDF icon Download (14.29 KB)

Stamboom VRERIX / Vervolg 1, 2 & 3 - uit: Oog in Oog, p. 298

PDF icon Download (14.63 KB)

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...