You are here

Lieben, Christiaan Nicolas (1796-1877)

Description

Op de hoek van de Aldestraat en de Hoogstraat stootte je in de 19de eeuw op bakkerij Lieben. Drie generaties bakkers deden voorbijgangers watertanden met hun lekkernijen. De bekendste was Christiaan Lieben. Zijn naam wordt zelfs vernoemd in de ontstaansgeschiedenis van de Hasseltse speculaas.

Christiaan werd geboren op 15 mei 1796 in Hasselt. Zijn vader Willem of Guillaume (? - 14/09/1822) was bakker van beroep en gehuwd met Maria Josepha Mignon.(2) Christiaan stapte met Maria Margaretha Jans in het huwelijk op 14 september 1828. Veel geluk was het echtpaar niet gegund. Volgens de akten van de Burgerlijke Stand beviel Maria op 24 februari 1829 en 21 maart 1830 van een levenloos kind. En op 19 november 1835, op 40-jarige leeftijd, liet Maria het leven. Christiaan hertrouwde op 28 januari 1837 met Julia Slangen (1806-?) uit Beringen. Het gezin breidde stilaan uit met de komst van: zoon Julianus C.F. in 1838, dochter Louisa (Maria Ludovica Athalia) in 1840, dochter Francisca Elisabeth in 1843, zoon Willem in 1844 en Maria Clementina Melania in 1846. Julianus en Francisca zouden nooit ouder worden dan 3 jaar. (1)

In de publicatie over 70 jaar Koninklijke Verenigde Brood- en Banketbakkers van Hasselt wordt de naam Lieben aangehaald in de historiek van de Hasseltse speculaas. Volgens Leon Rombouts, voormalig secretaris van de vereniging, zijn er destijds twee versies opgetekend over het ontstaan van deze Hasseltse koek. Een eerste versie luidt als volgt:

'Rond de jaren 1885 woonde er te Hasselt op de hoek van de Hoogstraat en de Alderstraat een fijne banketbakker, met name Lieben. Telkens bij de verjaardag van zijn echtgenote zocht die man naar een nieuwe soort fijn gebak. Daar moest hij soms zeer lang op zoeken, verschillende samenstellingen gereed maken en uit testen, die dan telkens een ander soort gebak deden ontstaan. Soms was dat te dun, of te dik en te hoog, te fel uiteen gelopen of te zwaar om te verteren, te korrelig of te vast. Op zekere dag gebruikte hij bruine suiker in plaats van gewone fijne suiker. Na veel nadenken, kopbrekerijen, herbeginnen, nog maar zoeken en vooral spekuleren, had hij toch iets gevonden dat lekker om eten was.  Nadat deze bruine koek gebakken was in een hoge gateau vorm, werd hij nog degelijk met crème au beurre (botercrème) versierd. Op een van de verjaardagen van zijn echtgenote had banketbakker Lieben zulk een heerlijk gebak klaargemaakt. Op het verjaardagsfeest waren zijn twee knechten ook aanwezig, kinderen had hij niet, en de fameuze gateau werd aangesneden, verdeeld, en met een flinke borrel Hasseltse jenever opgepeuseld.

Toen na enkele jaren de baas gestorven was, trouwde een van de knechten en begon zelf een banketbakkerij. Hij herinnerde zich die bruine gateau, de samenstelling ervan, en in plaats van dat in een hoge vorm te bakken, verdeelde hij het in kleine stukjes, bakte die bruine koekjes op een plaat. Nu had dat gebak nog geen naam en na lang nadenken kwam die jonge baas heel triomfantelijk voor de dag met het woord speculatie omdat zijn vroegere patron er ook zolang had moeten op speculeren of op nadenken om die samenstelling te vinden.

Mettertijd begonnen de andere bakkers dat gebak ook na te maken zo goed en zo kwaad als het kon, het werd voor iedereen, een schoon winstgevende zaak die Hasseltse speculatie.' (2)

Volgens anderen is Jean of Joannes Antonius Deplée (1832-1919) de uitvinder van deze koek. Jean begon zijn carrière als likeurstoker en opende later een banketbakkerij. In 1870 vroeg hij een brevet aan voor zijn Spéculation de Hasselt, maar dat werd hem geweigerd. Er bestonden te veel gelijkaardige producten. Uiteindelijk werd de koek erkend als Spéculation Deplée.

Wie dé uitvinder is van de Hasseltse speculaas kan niemand meer achterhalen. Toch zitten er enkele waarheden in het verhaal over de speculaas van Christiaan Lieben. Als banketbakker had Christiaan een winkel tegenover het pand van Franciscus Deplée, vader van Jean. Dit is ook het adres waarop we later Louis Dussart (1843-?) aantreffen. Louis was vanaf 1869 één van de bakkersknechten van Christiaan en begon na de dood van zijn leermeester een eigen bakkerij. Mogelijks heeft hij het recept leren kennen bij Lieben en heeft hij zo bijgedragen tot de verspreiding van deze lekkernij binnen en buiten de stadsgrenzen. (3)(4)

De derde generatie bakkers trad aan met Willem. Hij zette de banketbakkerij van zijn vader verder in het pand op de hoek van de Aldestraat en de Hoogstraat. Hij huwde met Emelia Maria Anna Dirickx uit Borgloon. (5)

(1) SAH, Akten Burgerlijke stand, Geboorte 1796, 1838, 1840, 1843, 1844 en 1845, SAH, Akten Burgerlijke stand, Overlijden, 1822, 1841 en 1845 en SAH, Bevolkingsregisters Hasselt, telling 1814, 1829, 1846 en 1854-1866.; (2) 70 jaar Koninklijke Verenigde Brood- en Banketbakkers van Hasselt, Hasselt, 1986, p. 24-25.; (3) Kadasterplan van Hasselt, perceelnummers 1094 en 1095, 1842.; (4) SAH, Bevolkingsregisters Hasselt, telling 1866,1880 en 1890.; (5) SAH, Bevolkingsregisters Hasselt, telling 1883.

Fiche

Naam: 
Christiaan Nicolas Lieben
Alias: 
Christianus Nicolas Lieben, Liben
Geboorteplaats: 
Hasselt
Geboortedatum: 
15.05.1796
Plaats van overlijden: 
Hasselt
Datum van overlijden: 
03.04.1877
Belangrijk op het vlak van: 
speculaas
Beroep: 
pasteibakker; banketbakker

Referenties

1916-1986
Titel: 

1916-1986

Ondertitel: 
70 jaar Koninklijke Verenigde Brood- en Banketbakkers van Hasselt
Jaar van uitgave: 
1986
Kunst in de Kijker - 75 (1998)
Titel: 

Kunst in de Kijker - 75 (1998)

Ondertitel: 
Speculaasplanken & Hasseltse speculaas
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1998

Recent toegevoegd

Auteur: Marc Jacobs Zie tekstpagina voor de uitgebreide beschrijving. Louis Berten werd geboren op 30...
1795-1824 : Etienne-François de Stenbier 1825-1867 : Charles-Philippe de Cecil 1868-1869 : Conrardus...
1830-1836 : Vandenborn, Hubert 1836-1864 : Stas, Paul 1865-1877 : Berden, Guillaume 1878-1884 : de Grady...
1830-1861 Gaspard Vandereijcken (Schulen 1798-?), brouwer-eigenaar 1861-1866 Pierre Jean Adons (Stevoort...
In 2013 werd beslist om de stads- en OCMW-diensten samen te gaan huisvesten in een nieuw...
Een stad besturen kan niet zonder ambtenaren: mensen die het beleid uitvoeren, die dagelijks zorgen dat...
Nadja Vananroye was van 2012 tot 2016 OCMW-voorzitter en schepen van welzijn, gezin en senioren. Van...
Het perk op het Oud Kerkhof , aangelegd tussen 1929 en 1931, kwam er ter ere van de gesneuvelden van de...
In zijn familiegeschiedenis over de familie Cools, uitgegeven in samenwerking met lic. Roger Janssen in...