You are here

Lakenhalle - Huis Moray (Grote Markt 29 - Koning Albertstraat 1)

Description

De Hasseltse lakenhalle, het hoekhuis van de Koning Albertstraat en de Grote Markt, werd vermoedelijk in de 17de eeuw opgericht door de lakenwevers ter vervanging van de Alde Halle (cf. vorige bebouwing van De Laurier) in de Hoogstraat.

Het nieuwe gebouw diende aanvankelijk ook als brood- en vleeshuis, terwijl de stadsmagistraat en de schepenen er een raadzaal en rechtbank hadden. Later verhuist het stadsbestuur naar De Croone en komt de Lakenhalle in handen van geuzen en republikeinen. Het wordt tijdens de Boerenkrijg zelfs tijdelijk een gevangenis voor opstandige boeren.

In de 19de eeuw brengt de Société Littéraire er grote wijzigingen aan en wordt de Lakenhalle een Grand Café. Later trekt kledingzaak Moray er in, terwijl nu (2009) Benetton er de kleuren bepaalt. Doorgaans wordt het pand nog steeds Huis Moray genoemd. Niet verwonderlijk omdat die zaak er meer dan 30 jaar gevestigd was.

* De Lakenhalle werd op 12 maart 1670 gedeeltelijk afgebroken, maar de wederopbouw werd meteen weer gestart. De ambachten waren het echter niet eens over de bestemming van het nieuwe gebouw. De meerderheid wilde er een handelshuis van maken, anderen zagen er liever een markthal in ondergebracht. Nog andere opties waren een logementshuis voor troepen op doortocht, een schouwburg voor de rhetorica, een kasteel, een hospitaal, een begijnhof, een klokkentoren en zelfs een zwakzinnigengesticht.

* In 1675 hing men in het torentje in de hal de klok van de Sint-Corneliuskapel. Dat torentje en een deel van het dak werden in 1806 afgebroken. In die tussentijd vervulde de klok een nuttige openbare taak. Het stadsbestuur was verplicht van kwart voor tien tot tien uur 's avonds de klok te luiden. Zo wisten de herbergiers dat zij geen drank meer mochten schenken, dit ter voorkoming van nachtelijke ongeregeldheden in de stad.

* In 1495 stond in het register van de bouwmeester ingeschreven dat er anderhalve stuiver is uitgegeven voor het wegnemen van een ooievaarsnest op het dak van de Lakenhalle door Johan Bernaert. Dit was naar aanleiding van de blikseminslag in een ooievaarsnest op de abdij van Sint-Truiden, waardoor een groot deel van dat gebouw vernield werd. De magistraten traden wel vaker op als beschermers van vogels en nuttige dieren. Zo werd op 8 april 1766 een ordonnantie uitgevaardigd waarbij het verboden werd de ooievaars die op de schuur van de stadshalle woonden en de anderen, niet te schieten, storen, kwetsen, werpen of andere hinder te veroorzaken. De stadsregeling van die tijd verbood eveneens het vangen en uithalen van nachtegalen. Ongeveer een eeuw later werd in 'De Onafhankelijke' scherpe kritiek geuit aan het adres van de politiecommissaris van de stad, die een nachtegaal in een kooitje gevangen hield. Verder werden in 1779 te Hasselt 1905 mussen gedood, waarvoor bouwmeester Goetsbloets premies uitbetaalde van 1114 gulden en 15 stuiver.

* In 1854 stond het pand te huur. (4)

* 1970: "Brand in winkel te Hasselt – Vrijdagavond (nvdr: 02-01-1970) omstreeks half elf is plotseling brand uitgebroken op de eerste verdieping van de handelszaak Moray, gelegen op de hoek van de Koning Albertstraat en de Grote Markt. Het vuur was ontstaan in een zaal van de Société Littéraire- Gelukkig werd de brand vlug opgemerkt door voorbijgangers die de brandweer alarmeerden. Deze kon alzo uitbreiding voorkomen zodat de schade beperkt bleef. Er werd schade aangericht aan tapijten en vloerbekleding. Ze wordt op ongeveer 25.000 fr. geraamd." (9)

* In 1991 verschijnt in Het Belang van Limburg dat Benetton-België Moray nv overneemt. Later dat jaar verschijnt een advertentie waarin Jeurissen Couture aan de Kapelstraat meldt dat zij de topmerken (Ungaro, Thierry Mugler, Mani van Giorgio Armani) van Moray overnemen. (7, 8)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 14-01-2010; (3) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 03-04-2013; (4) Le Constitutionnel, nr. 19, 20-08-1854; (5) Het Belang van Limburg, 06-10-1962, p. 15.; (6) Het Belang van Limburg, 26-09-1987, p. 7.; (7) Het Belang van Limburg, 30-07-1991, pp. 1, 15.; (8) Het Belang van Limburg, 15-11-1991, p. 1.; (9) Het Belang van Limburg, 05-01-1970, p. 6.

Fiche

Adres: 
Lakenhalle - Huis Moray
Grote Markt 29
Koning Albertstraat 1
Hasselt
Kadastraal nummer: 
1-H-0907-A
Capakey: 
71022H0907/00A000
Naam van het gebouw vroeger: 
Lakenhalle, De Sociëteit, Grand Café, Huis Moray
Naam van het gebouw nu: 
Lakenhalle // Huis Moray
Periode of stijl: 
1670 / 1786-1788
Architect: 
1786-1788: Jean Vossen (Luik )
Stijl: 
empire
Eigenaars / Huurders sinds 1900: 
Vorige functie(s): 

- lakenhal, vleeshal, broodhal

- tijdelijk raadzaal, rechtbank, gevangenis

- herberg Grand Café

- 1957-1991: Moray-Couture / Huis Moray (5, 6)

Huidige functie: 

handelshuis

2009: boetiek Benetton (vanaf 1991) (7)

Beschrijving buitengevel: 

1975 - Voormalig vergaderhuis van het Literair Genootschap. Gelegen op de plaats waar zich sinds XV de lakenhal (met vlees- en broodhal) bevond, ter vervanging van de "Alde Halle" op de Z.O.-hoek der Hoogstraat en Kiekenmarkt. De kern klimt op tot 1670, in 1786-1788 volledig vernieuwd n.o.v. architect J. Vossen; verdere bouwcampagnes in 1847 en 1864. In zijn huidige vorm een imposant, empire getint herenhuis, gelegen op de hoek van de Grote Markt. Breedhuis van acht en drie traveeën en drie bouwlagen onder schilddak (mechanische pannen). Bakstenen gebouw met bepleisterde en beschilderde lijstgevels; houten kroonlijst en leeuwekoppen als vulling der steigergaten. Op de tweede bouwlaag, rechthoekige beluikte vensters onder een entablement met druiplijst; aan de zijde der Grote Markt, een doorlopend rechthoekig balkon op zware consoles, met recent ijzeren hek; rondboogvormige bovenvensters. Gewijzigde begane grond. (2)

Verbouwingen: 

- 1847 en 1864: in opdracht van het Literair Genootschap

- 2000: wijzigen gevel, in opdracht van het Literair Genootschap, naar ontwerp van architect Didier Gielen (Hasselt)

Algemeen: 

- herenhuis

- hoekpand

- gesloten bebouwing

- perceelgrootte: 265 m2

Referenties

De Hasseltse Lakenhalle werd vermoedelijk in de 16de eeuw opgericht door de lakenwevers ter vervanging...
De Lakenhalle werd ruim vijf eeuwen geleden gebouwd door de lakenwevers , met geldelijke steun van de...
pp. 37-40 Een enkele hoogbejaarde Hasselaar kent dit pand allicht beter als de Grand Café . Het is ons...
52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Kunst & oudheden in Limburg (1975)
Titel: 

Kunst & oudheden in Limburg (1975)

Ondertitel: 
Monumentenroutes 1975
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1975
Langs Vlaamse wegen (s.d.)
Titel: 

Langs Vlaamse wegen (s.d.)

Ondertitel: 
wandelen en fietsen in Hasselt
Jaar van uitgave: 
0000
Moray 65 jaar jong (1987)
Titel: 

Moray 65 jaar jong (1987)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
26/09/1987
Pagina('s): 
7
Moray nv overgenomen door Benetton-België (1991)
Titel: 

Moray nv overgenomen door Benetton-België (1991)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
30/07/1991
Pagina('s): 
1, 15
Downloads

Moray 65 jaar jong (1987)

PDF icon Download (129.88 KB)

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...