You are here

Begijnhof (Zuivelmarkt 33)

Description

Het eerste begijnhof van de stad Hasselt was gelegen buiten de stadsmuren, achter het huidige Virga Jessecollege. In 1567 werd het verwoest en in brand gestoken. De begijnen begonnen daarom aan de bouw van een nieuw begijnhof, op de rechteroever van de Nieuwe Demer.

Tussen 1707 en 1780 werd op de linkeroever het huidige begijnhof gebouwd. De twee locaties waren oorspronkelijk met een brug aan elkaar verbonden.

Alle huisjes van het Hasselts begijnhof lagen centraal rond een plein. Oorspronkelijk was het begijnhof groter dan nu. Maar een groot deel werd vernield door een bombardement tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de kerk die er stond, blijft enkel een afgebrokkelde muur over. Het begijnhof heeft nu een L-vorm. De huisjes zijn in Maaslandse renaissancestijl opgetrokken en voornamelijk gebouwd uit kalksteen.

De provincie Limburg is sinds 1938 eigenaar van het begijnhof. De provinciale bibliotheek was hierin gevestigd. Vandaag bieden enkele begijnhuizen onderdak aan Z33, het vroegere Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunst. Z33 focust op media, vormgeving en beeldende kunsten via verschillende projecten als tentoonstellingen, multimediaevenementen en muziekprogramma's. De naam Z33 verwijst naar het adres Zuivelmarkt 33.

* Van wijk in Sint-Quintinus tot parochie Sint-Catharina / Tijdens bombardementen op Hasselt in 1944 werd de begijnhofkerk, die gewijd was aan de heilige Catharina van Alexandrië, vernield. Omstreeks 1955 werd er geopperd om deze Catharinakerk opnieuw op te bouwen. Er werd besloten om de kerk niet op zijn oude plaats te laten herrijzen, maar op een nieuwe locatie binnen de grenzen van de Sint-Quintinusparochie. De keuze viel op de Casterwijk, een nieuwe wijk (sinds 1950) nabij de Maastrichtersteenweg. Louis Peeters (Antwerpen 9 mei 1915 – Hasselt 8 november 1974) werd aangesteld als architect en het bouwbedrijf Vandebos-Smets uit Alken werd aangeschreven voor de constructie. Op 22 april 1959 gebeurde de eerstesteenlegging door de bisschop van Luik, Mgr. Van Zuylen. (3)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd 29-11-2009; (3) Kerken en Kapellen - Parochie Sint-Catharina Hasselt (2014), p. 9.

Fiche

Adres: 
Begijnhof
Zuivelmarkt 33
Hasselt
Kadastraal nummer: 
1-H-98-A
Capakey: 
71022H0098/00A000
Naam van het gebouw vroeger: 
begijnhof - Provinciale Bibliotheek - Provinciaal Museum - Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunst
Naam van het gebouw nu: 
begijnhof
Periode of stijl: 
1707-1780
Stijl: 
Maaslandse renaissance, classicisme
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- 1798: begijn A. Brouwers

- 1840: bisdom Luik

- 1850 of 1880: Armenbureel Hasselt

- 1899: broeders van Liefde Gent

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- 1938-nu: provinciebestuur Limburg

Vorige functie(s): 

begijnhof

- 1946-1979: Provinciale Bibliotheek

- Provinciaal Museum

- Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunst

Huidige functie: 

- kunstencentrum Huis van actuele kunst Z33

Beschrijving buitengevel: 

1975 - Het eerste begijnhof, reeds vermeld in 1245, en buiten de stadsmuren gelegen in de nabijheid van de z.g. "Begijnenpoel" en de "Planckenweide", werd in 1567 verwoest. In 1571 werd een nieuw begijnhof opgericht, ditmaal binnen de stadsmuren, op de r.oever van de Nieuwe Demer. Tussen 1707 en 1780 werd op de l.oever het huidige begijnhof gebouwd; het oude begijnhof bleef nog een tijdlang in gebruik, en was door een brug met het nieuwe gedeelte verbonden. Op het pleintje, afgebakend door de vleugels van het nieuwe begijnhof werd in 1753-1754 de begijnhofkerk opgetrokken, gewijd aan St.-Catharina, een bakstenen zaalkerk in classicistische stijl, verwoest in 1944. In 1780 toevoeging van het poortgebouw. In 1938 werd het complex door de Provincie aangekocht en in 1946 ingericht als Provinciale Bibliotheek. In 1959 bouw van de, door zijn grootschaligheid storende, W.-vleugel (tentoonstellingsruimten). Het begijnhof, in zijn huidige vorm, bestaat uit een L-vormige huizenreeks, gelegen rondom een pleintje, thans ingericht als tuin, waarin de ruïnes van de voormalige begijnhofkerk bewaard bleven. Het geheel wordt ten N. begrensd door de Wittenonnenstraat, ten Z.O. door de Badderijstraat, en ten Z. door de Zuivelmarkt. Hier bevindt zich het poortgebouw dat via een gekasseide weg toegang verleent tot het hof (Fig. XXVIII). Classicistisch poortgebouw (1). Bakstenen constructie van twee bouwlagen onder schilddak (n // straat, Vlaamse pannen), met vrijwel blinde straatgevel, afgezet met een kalkstenen hoekband aan de r.zijde; in het midden der gevel, monumentale rondboogpoort, ingeschreven in een rechth., geblokte omlijsting van kalksteen met boven de druiplijst een driehoekig kalkstenen fronton met oculus; geprofileerde booglijst met imposten en volutevormige sluitsteen; aan weerszij van de poort, twee flankerende venstertjes met luik, in een kalkstenen omlijsting met sponning. De N.-gevel telt tien traveeën, en is volledig opengewerkt d.m.v. rechthoekige vensters in een vlakke kalkstenen omlijsting met licht uitspringende druiplijst; risaliet in de twee middentraveeën, bekroond door een driehoekig fronton met een oculus in een uitspringende baksteenomlijsting geflankeerd door twee gevelstenen met het jaartal A° / 1780. In het risaliet bevindt zich de rondboogpoort in een rechthoekige geblokte omlijsting van kalksteen met bekronende, geprofileerde druiplijst. De O.-zijgevel telt vier rechth. kalkstenen vensters, waarvan de twee bovenste gedicht. De N.-vleugel (2) omvat het oudste gedeelte der woningen, opgetrokken tussen 1707 en 1711 in Maasstijl, i.o.v. Anne Margareta van Hilst (+1763). Zij zijn voorzien van een tuintje, door een doorlopende muur van het plein afgesloten; rechth., kalkstenen poortjes leiden naar de huisdeuren. Acht gelijkaardige breedhuizen van twee bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Bakstenen gebouwen met sterk horizontaliserende gevelgeleding d.m.v. de kalkstenen banden die de lateien en onderdorpels der vensters verbinden. Kalkstenen muuropeningen: eenvoudige en drieledige kruiskozijnen, kloosterkozijnen, en rechthoekige deuren op neuten met gestrekte kalkstenen tussendorpel. De aaneengesloten, vrijwel blinde achtergevels, voorzien van gesmeed ijzeren munrankers en enkele houten kozijnen, fungeren als omheiningsmuur voor het hof. Een tweede reeks huizen (3), qua opvatting sterk gelijkend op de oudere reeks, doch in de details licht verschillend, is opgetrokken in drie campagnes. De eerste twee, l., gebouwd tussen 1717 en 1723, zijn voorzien van kalkstenen kloosterkozijnen met doorlopende onderdorpels, en rechthoekige kalkstenen deuren met gestrekte tussendorpel. De laatste twee huizen, resp. van 1736 en 1762, missen het horizontaliserende element; eenvoudige kalkstenen kruiskozijnen en kalkstenen deuren met een bolkozijn als bovenlicht. Het systeem van voortuintjes met muur en kalkstenen poortjes werd hier doorgezet. De achtergevels zijn zoals die der N.-huizenreeks. (2)

Verbouwingen: 

- 1780: toevoeging van poortgebouw

- 1938: restauratiewerken

- 1945: restauratiewerken

- 1958-1959: bouw vleugel links van poortgebouw door architect G. Daniëls (tentoonstellingsruimten)

- 1992-1993: restauratiewerken zolders en daken

- 1994-1995: restauratiewerken gevels

Algemeen: 

- L-vorm

- perceelgrootte (incl. Martelarenlaan 17): 12745 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 20.02.1939
Datum van publicatie: 31.03.1939

Referenties

Het begijnhof Het begijnhof, in zijn huidige vorm, bestaat uit een L-vormige huizenreek, gelegen rondom...
De begijnen waren devote in een genootschap verenigde maagden of weduwen die het midden hielden tussen...
p. 309 Het Bockenhoeft (…) Aan de oostzijde van Het Bockenhoeft lag in de 17de eeuw nog een lemen huis...
pp. 310-313 In het centrum van het Begijnhof lag eertijds een mooie kerk, die in 1944 door een bom werd...
De Hasseltse Begijnhoven De oprichting van Kloostergemeenten voor vrouwen in bet bisdom Luik dagtekent...
52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
Hasselt bevrijd (1994)
Titel: 

Hasselt bevrijd (1994)

Ondertitel: 
Oorlog en bevrijding 1940-1945
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1994
Hasselt in het verleden (1948)
Titel: 

Hasselt in het verleden (1948)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
19/05/1948
Pagina('s): 
4
Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Hasselt toen en nu (1985)
Titel: 

Hasselt toen en nu (1985)

Ondertitel: 
een confrontatie
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1985
Cover: 
Hasselt & Limburg (2004)
Titel: 

Hasselt & Limburg (2004)

Ondertitel: 
wandelingen / architectuur / natuur / fietsroutes / kaarten / historie
Plaats van uitgave: 
Houten
Herkenrode en de Loonse gemeenten (2002)
Titel: 

Herkenrode en de Loonse gemeenten (2002)

Titel Verzamelwerk: 
Herkenrode 'abdij en levend monument'
Plaats van uitgave: 
Deurne
Jaar van uitgave: 
2002
Redactie: 
Michel Van der Eycken
Herkenrode netwerk(t) in Limburg (2007)
Titel: 

Herkenrode netwerk(t) in Limburg (2007)

Ondertitel: 
van Wijshagen tot Jeuk
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2007
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Kunst & oudheden in Limburg (1975)
Titel: 

Kunst & oudheden in Limburg (1975)

Ondertitel: 
Monumentenroutes 1975
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1975
Nieuw gebouw voor de Provinciale Bibliotheek (1973)
Titel: 

Nieuw gebouw voor de Provinciale Bibliotheek (1973)

Jaar van uitgave: 
1973
Naam tijdschrift: 
De Hasselaar
Volume: 
77 (januari-februari)
Pagina's: 
21
Bouwwerken voor Oprichting van modern Museum te Hasselt aangevat / O.L.V. Kapel van de Paardsdemer wordt verplaatst (1957)
Titel: 

Bouwwerken voor Oprichting van modern Museum te Hasselt aangevat / O.L.V. Kapel van de Paardsdemer wordt verplaatst (1957)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
30/04/1957
Pagina('s): 
3
Z33 wordt Vlaamse vzw (2017)
Titel: 

Z33 wordt Vlaamse vzw (2017)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
14/07/2017
Pagina('s): 
8
Kerken en Kapellen - Parochie Sint-Catharina Hasselt (2014)
Titel: 

Kerken en Kapellen - Parochie Sint-Catharina Hasselt (2014)

Ondertitel: 
Inventaris kunst- en cultusobjecten Hasselt
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2014
Cover: 
Renovatie Hasselts begijnhof geraamd op 8,47 miljoen euro (2018)
Titel: 

Renovatie Hasselts begijnhof geraamd op 8,47 miljoen euro (2018)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
08/03/2018
Pagina('s): 
17
Downloads

Begijnhof - Fig. XXVIII - uit: Inventaris van het cultuurbezit in België (1981), p. 378.

PDF icon Download (122.63 KB)

Hasselts kunsthuis Z33 breidt uit (2012)

PDF icon Download (634.92 KB)

Z33 wordt Vlaamse vzw (2017)

PDF icon Download (171.28 KB)

Renovatie Hasselts begijnhof geraamd op 8,47 miljoen euro (2018)

PDF icon Download (198.67 KB)

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...