You are here

Den Crans (Kapelstraat 1)

Description

In 1549 heette het huis De Roesen Crans, in 1653 omgevormd tot Den Crans en nog later De Roosen Crans.

Den Crans aan de Kapelstraat was aanvankelijk een boerderij van de familie Crants die een ruime schuur aan de overzijde van de straat had. De lege ruimte die na de afbraak van de schuur ontstond, werd ingevuld met andere gebouwen, terwijl een gedeelte bij de tuin van 't Sweert werd gevoegd. Ooit was er daaromtrent nog een ingewikkelde discussie tussen stadsbestuur en de toenmalige uitbater van de apotheek, Demey, over de juiste ligging van de Joedenbeke die door deze tuin liep.

Den Crans was in de 17de eeuw een herberg met gasthof. Pieter Joris was er eigenaar van. Op 19 april 1638 overnachtte er de scherprechter Steven Balza uit Luik. Het register van bouwmeester Mathijs van Millen vermeldt dat de stad 15 patakons betaalde voor de overnachting van de beul en zijn knechten en 4 guldenstuiver voor hun verteer. De stad had hen aangezocht om de halsrechting van de Hasselaar Willem Munters te voltrekken.

Thibault stelde het pand in 1843 te koop. Dan werd het eigendom van Nikolaas Volders. Later ging het pand naar diens schoonzoon Pieter Vliegen, wiens weduwe het in 1919 aan de apothekershulp Withofs verkocht. F. Withofs-Lepage baatte er een schoenwinkel in uit.

Vandaag herinnert alleen de bovenverdieping nog aan het vroegere gebouw. Het huis maakt als handelspand deel uit van het buurpand De Roos aan de Hoogstraat.

* 1927: "Een jonge Dievegge. – Donderdag kwam een jonge Poolsche in den winkel Withofs-Lepage, in de Kapelstraat, gezegd om een paar schoenen te koopen. Zij beweerde echter hare goesting niet te vinden en ging buiten. Nadat zij vertrokken was, bevond men dat een lederen handzakje van onder den lessenaar verdwenen was. Het bevatte eene kleine som gelds en eenige zaakpapieren. Klacht werd bij de politie ingediend en de heer opziener Thijs ging op zoek. Hij trof de jonge dievegge, die het ontroofde handzakje bij zich had, in de Statiestraat aan en leidde ze op naar de wacht. Het bleek, dat ze (…) heet, (…) en bij eenen oom te Winterslag woonachtig. Hare ouders verblijven in Zuid-Frankrijk. Inlichtingen werden telefonisch te Genck gevraagd en zoo vernam men, dat het meisje daar onder verdenking stond van den offerblok eener kapel geledigd te hebben en ook van kolendiefte. Op de rechtbank werd ze door den H. onderzoeksrechter ondervraagd en kreeg toen een maaltijd bij den portier; doch 't moest haar zeker te benauwd zijn en ze muisde er uit. Dinsdag werd de jonge zwerfster opnieuw gevat te Winterslag en nu zal ze het denkelijk niet gauw meer ontspringen." (10)

* 1929: "De Schoenhandel Withofs, Kapelstraat, 1, Hasselt wordt binnenkort overgebracht naar 't nieuw gebouwd huis, zelfde straat tusschen den Wïtgoedwinkel Malleux-Cools en het huis Reynders-Zonderman. Profiteert van den Uitverkoop die nog enkele weken duren zal." (8)

“(...) Laurent Withofs is afkomstig van Eigenbilzen, waar hij geboren werd op 20 september 1891 terwijl zijn echtgenote van den Bos Hendrina geboren werd te Bakel (Nederland) op 18 april 1897. Op 19 november 1919 huwden ze te Maastricht. Het huwelijk werd gezegend met vijf kinderen, twee meisjes en drie jongens, terwijl er thans ook 12 kleinkinderen zijn. Het echtpaar bracht het grootste gedeelte van hun leven in de Limburgse hoofdplaats door, waar ze 47 jaren verbleven. Sinds een drietal jaren vestigden ze zich te Genk. De heer Laurent Withofs, die in 1920 tot dienstchef werd aangesteld van het N.W.O.I., ging op 1 oktober 1956 met pensioen en is thans nog ere-voorzitter van het Nationaal Verbond der Invaliden. (...)" (19)

* 1945: "Bericht - Hiermede brengen wij ons geacht kliënteel ter kennis alsdat de Naaimachienen Pax Kapelstraat 1 Hasselt vanaf 15 Sept. eerstkomende overgebracht is naar dezelfde straat nr 47 (hoek langs den Pelikaan-Molen)" (12)

* 1949: "Moden / Men vrgt bekwame modiste, om a. huis te werken. Adr. Kapelstraat 1 Hasselt." (17)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 08-12-2009; (3) Hasselt intra muros (1989), p. 147.; (4) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 10-12-2013; (5) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 18-03-1928, p. 4.; (6) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 21-04-1929, p. 4.; (7) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 21-07-1929, p. 5.; (8) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 28-07-1929, p. 5.; (9) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 13-10-1929, p. 2.; (10) Het Algemeen belang der Provincie Limburg, 20-11-1927, p. 3.; (11) Het Belang van Limburg, 02-01-1935, p. 3.; (12) Het Belang van Limburg, 09-09-1945, p. 2.; (13) Het Belang van Limburg, 25-05-1963, p. 16.; (14) Het Belang van Limburg, 15-04-1967, p. 6.; (15) Het Belang van Limburg, 01-07-1982, p. 28.; (16) Het Belang van Limburg, 08-10-1992, p. 25.; (17) Het Belang van Limburg, 03-04-1949, p. 8.; (18) Pro-Gen (Stadsarchief Hasselt); (19) Het Belang van Limburg, 20-11-1969, p. 6.

Fiche

Adres: 
Den Crans
Kapelstraat 1
Hasselt
Kadastraal nummer: 
1-H-1085-G
Capakey: 
71022H1085/00G000
Naam van het gebouw vroeger: 
Het Hert (1464), De Roesen Crans (1549), Den Crans (1653), De Roosen Crans
Naam van het gebouw nu: 
Den Crans
Periode of stijl: 
midden 18de eeuw
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- (?): familie Crants, uit De Helm

- 1459: Gilis Molevelts

- 17de eeuw: herbergier Peter Joris

- tot 1745 (?): oud-burgemeester Pieter Arnold Roelants

- 1749: Ludovicus Vandersmissen

- voor 1843: de Thibault

- 1843: notarisklerk Nikolaas Volders, uit De Roos, (Hasselt 1822-1891) X Diepenbeek 1856 handelaarster Catharina Schoofs (Diepenbeek 1820-Hasselt 1888); hun kinderen: Natalia Francisca Catharina (°Hasselt 1858) X Hasselt 1879 jeneverstoker Petrus Antonius (Pieter) Vliegen (°Herk-de-Stad 1850)

- tot 1919: weduwe Pieter Vliegen-Volders - verkoopt aan

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- 1919-1928: apothekershulp Florent Withofs (°Velm 1877) X Hasselt 1902 dienstmeid Maria Elisabeth Lepage (°Rousoux-Crenwick 1875)

- 1928-1929: Laurent Withofs-van den Bos

- 1929: Maatschappij Pax

Vorige functie(s): 

woonhuis / handelshuis

- 17de eeuw: herberg en gasthof

- 1919-1928: schoenwinkel Withofs-Lepage (5)

- 1928-1929: schoenwinkel Withofs-van den Bos (5, 6, 7, 8) - verhuist naar Kapelstraat 8

- 1929-1945: naaimachines Pax (9, 11, 12) - verhuist naar Kapelstraat 45

- (1949): modewinkel (17)

- (1963)-1992: bruids-, feest- en stadskleding Arista (13, 14, 15, 16)

Huidige functie: 

handelshuis (+ Hoogstraat 2)

Beschrijving buitengevel: 

1978 - Z.g. huis "Den Crans" (vanaf 1635), "Het Hert" (1459), "Het Roesen Cransken" (1549). Breedhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, uit midden XVIII. Bakstenen gebouw met een lijstgevel, voorzien van kalkstenen vensterregisters, waarin rechthoekig gekoppelde vensters; onder de vensters der tweede bouwlaag bevinden zich indiepte kalkstenen panelen tussen de verlengden der vensterstijlen, die versierd zijn met een ruitmotief. Gewijzigde benedenverdieping. (2)

Verbouwingen: 

- 1991: verbouwen van etalage, in opdracht van Arista bvba Hasselt, naar ontwerp van Universum Genk

- 2001: gevelverfraaiing en inrichten woning, in opdracht van M&S Mode België Sint-Stevens-Woluwe, naar ontwerp van Architectenbureau Delhaise-Baert-Vanheeswyck (Hasselt)

Algemeen: 

- gesloten bebouwing

- perceelgrootte (incl. Hoogstraat 2): 166 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 13.10.1980
Datum van publicatie: 29.02.2016

Referenties

pp. 147-148 Het Hert Deze naam gaat terug tot 1464. In 1549 heette het huis H et Roesen Cranske , in...
Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...