Parijs, 1286
Verguld zilver, bergkristal en email. H 44,5 cm. Hasselt, Het Stadsmus (in bruikleen van de Sint-Quintinuskathedraal), inv.nr. 1986.0014.00.

Het werk
De monstrans bestaat uit 3 onafhankelijke delen: het voetstuk met in letters de datum en de opdrachtgeefster, Priorin Heilewigis van Herkenrode; het ostensorium: plaats om de H. Hostie ter aanbidding in te zetten; de Calvarie: gekruisigde Christus met O. L. Vrouw en Sint-Jan. Het getuigt van het fijne vakmanschap van de Parijse edelsmeden in die vroege tijden.

De symboliek
De verering van de H. Hostie, waarvan dit kunstwerk getuigt, berust op het miraculeuze feit van een bloedende H. Hostie, in 1317 te Viversel, nabij Lummen. Dit gebeurde op verschillende plaatsen, o.a. in Itallië (Bolsena) en ook in onze streken. Dit alles duidt op de verspreiding van het mystiek thema van de werkelijke tegenwoordigheid van Jezus Christus in de H. Hostie en is innig verbonden met de instelling van het feest van Sacramentsdag. Het werk heeft een dubbele functie: het is de oudst gekende monstrans ter wereld en diende ook als reliekhouder van de miraculeuze Hostie.

Het kunstenaarsmilieu
Het is het oudste, gestempelde, werk van edelsmeden in Parijs.

Herkomst: abdij van Herkenrode, sinds 1804 in Hasselt, eerst in de Sint-Quintinuskathedraal en vanaf 1986 in bruikleen afgestaan aan het museum.

Sinds 2012 is de monstrans door de Vlaamse Gemeenschap erkend als topstuk, binnen het kader van het Topstukkendecreet. Dat is een lijst van zeldzame en onmisbare cultuurgoederen, waarvoor bepaalde beschermingsmaatregelen gelden.