You are here

Buurtwinkels in Malpertuus

Description

In Godsheide waren er vroeger veel buurtwinkels. Dat waren kleine kruidenierszaken, die de vrouw des huizes uitbaatte aan huis. Dat aan huis mocht letterlijk genomen worden: de winkels ontstonden meestal in de voorste plaats.

Voor bepaalde producten was er een vergunning nodig. De winkels betaalden dus belastingen om bepaalde producten te mogen verkopen. Dat gold bijvoorbeeld voor zuivel, drank, vis, gist, tabak ... Op de verkoop en de bewaring van die producten was er ook strenge controle. Zo mocht tabak niet in de buurt van zeep liggen, want dan nam het de geur van de zeep op. Naast voedingsmiddelen verkochten de kruideniers zowat alles wat in een huishouden nodig was: onderhoudsproducten, zeep, tandpasta… Ze werden bevoorraad door grossiers zoals Centra of Limburgia.

Vanaf de jaren 1950 breidde het aanbod in de winkels zich uit. Vis in blik mocht toen bijvoorbeeld ook verkocht worden. Maar toen de vrouwen rond de leeftijd van 65 kwamen en de grootwarenhuizen in de stad opgang maakten, hielden de winkels stilaan op te bestaan.


De verdwenen kruidenierswinkels worden in chronologische volgorde opgesomd. In de Borggravevijversstraat 28 was er de winkel van Nieke (Leonie Cosemans). Nieke nam de winkel over van haar moeder, die met de winkel begonnen was in het begin van de twintigste eeuw. Officieel was het een winkel, maar omdat er ook ‘geschonken’ werd, was het erg populair en drukbezocht, ook door veel Hasselaren (zie p. 160). Léonie werd door iedereen Nieke genoemd: Nieke van ’t heske of Nieke van de klink. De herkomst van deze bijnamen is niet helemaal duidelijk. ’t Heske kan begrepen worden als huiske. De klink kan een verwijzing zijn naar de klink op de binnenkant van de deur, die met een koord geopend kon worden. Dat was een typische klink van een staldeur. Nieke verkocht voornamelijk droge voeding, snoep, rookgerei en wat waspoeder. Het assortiment was redelijk beperkt. Het hartige broodbeleg bestond enkel uit wat smeerkaas en salami die ze eigenhandig met een mes afsneed, waarna ze haar mes enkele malen afveegde aan haar gebloemde schort. Ze had geen rekken: alles stond op de toog of in kartons op de grond. In het zijkamertje werden regelmatig waren of wisselgeld bijgehaald.

In de periode 1934 tot ongeveer 1956 lag de Limburgia-winkel van Paulina Bulen-Tullen in de Zandstraat 101. Toen de winkel startte in 1934, werden de waren geleverd door Limburgia, het bruin bier en blond bier kwam van Lummen met paard en kar, en het brood werd geleverd door bakker Bikkembergs van de Banneuxwijk. In de winkel werd zowat alles verkocht wat in een huishouden nodig was: voeding, zeep, waspoeder, snoep, sigaretten, tabak …, maar ook potten en pannen, ondergoed, kousen, sokken, klompen, maïs en dierenvoer. Wc-papier was er pas na de oorlog. Vóór die tijd werden stukken krantenpapier aan een nagel opgehangen. De goederen werden in grote pakketten geleverd en in de winkel los of gewogen verkocht, en ingepakt in papier. In de oorlogsjaren werd zelfs de siroop met een lepel op het papier geschept en zo ingepakt. Pennywafels werden indertijd ook per stuk verkocht voor 25 centiemen (een kwartje van een frank). Voor die prijs kon je ook een koetjesreep krijgen of een spekje. De kaas werd met een lang mes afgesneden, de blokken chesterkaas met een garendraad.

Op de Genkersteenweg 461 lag de kruidenierswinkel van Tinneke Maris. Tinneke begon de winkel in 1934 en verkocht naast voeding ook kinderondergoed. Vanaf 1953 begon haar dochter Jenny Bijnens mee te helpen en in 1962 nam zij de winkel over. Veel kinderen werden ’s avonds nog naar haar winkel gestuurd om enkele flessen melk en pruimtabak, voor hun vader die in de mijn werkte. Jenny verkocht geen ondergoed meer, maar begon in de jaren 1970 met de verkoop van ijzerwaren en machines. Ze stopte met de winkel in 1987. In 2013 is Jenny 78 jaar en woont ze in Houthalen.

De winkel van Jeanne Knaepen in de Brugstraat 26 (1960-1984) was aanvankelijk een Centra-winkel, later een Limburgia-winkel. De laatste acht jaar werkte ze samen met groothandel Vanschoonbeek. De waren werden echter niet meer geleverd, maar moesten zelf afgehaald worden in Winterslag. Naast voeding en spullen voor het huishouden verkocht Jeanne ook ondergoed van het merk ribconfort. Haar broer was immers reiziger in textiel. De eerste vijftien jaar had zij veel klanten, ook van het dorp. Met het verdwijnen van de brug en de opkomst van de supermarkten verminderde haar klandizie. Jeanne woont nog steeds in het huis van de winkel en is 88 jaar in 2013.

Op de Genkersteenweg 399 lag de winkel van Maria Surinx in de periode 1971-1982. De voedingswaren en spullen voor het huishouden werden geleverd door DAK in Herentals. Daarnaast verkocht ze ook klompen en aardappelmanden die geleverd werden door een leverancier uit Stokkem. In 1982 werd het pand in gebruik genomen door Frituur Marimar. Maria woont in 2013 enkele huizen verder, naast de kapperszaak van haar dochter Greta.

Wat verder, op de Genkersteenweg 371, lag de winkel van Ursula Cosemans. Deze winkel stond bekend om de zelfgemaakte kipkap en ingemaakte ajuinen. Nog op de Genkersteenweg had André Schrijvers een herenkapsalon in het ouderlijk huis. Later verhuisde hij naar de Kiewitstraat in de Banneuxwijk. Andrés broers waren schoenmakers. Twee broers zetten de schoenmakerij niet verder; enkel Florent ging verder in een winkel op de Kuringersteenweg.

Met de opkomst van de grootwarenhuizen waren deze winkels niet meer rendabel en uiteindelijk gingen ze dan ook teloor. In de Zandstraat, vlakbij de Genkersteenweg, werd in 1975 de Massamarkt geopend, in de gebouwen van het voormalige bedrijf Valvekens (een zagerij en schrijnwerkerij, waar ook meubels gemaakt werden). Later kwamen er andere supermarkten in de plaats en werd het gebouw verder uitgebreid tot een winkelcomplex. Momenteel zijn er volgende handelszaken gehuisvest: Tearoom Het Ideetje, Freetime, E5-mode en Eurospar. Tot slot kwam er – pas in 1993 – de eerste warme bakker in het dorp: de bakkerij van Patrick Van Gelooven, die gelegen is op de hoek van de Bijvennestraat en de Vossenbergstraat.

Uit: Godsheide en Malpertuus / Warm aanbevolen (2013), pp. 149-150, 152-154.

Referenties

Godsheide en Malpertuus / Warm aanbevolen (2013)
Titel: 

Godsheide en Malpertuus / Warm aanbevolen (2013)

Ondertitel: 
Vroeger en nu
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2013
Cover: 

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...