You are here

De Dry Pistolen (Grote Markt 15)

Description

Op de hoek van de Grote Markt en de Maastrichterstraat staat het huis De Dry Pistolen. Dit huis heeft een lange geschiedenis. Eeuwenlang was het een voorname herberg. Rond 1900 was het een café-restaurant dat vooral als roddelcafé gekend was.

In de 15de eeuw heette het pand De Valck - niet te verwarren met De Valck in de Maastrichterstraat - en in de 17de eeuw spreekt men van De Gulden Valck, nog later van De Dry Pistolen.

Op het gevelteken staan ten onrechte drie silexpistolen. De naam van het huis is immers niet ontleend aan het vuurwapen maar wel aan de 'pistola'. De 'pistola' was een Spaanse munt die in de 16de eeuw ook in onze streken werd gebruikt. Een rijkelijke maaltijd zou toen drie 'pistola's' gekost hebben.

* In 1453 woonde hier Hendrik Typots, schepen van de stad en een verre voorouder van kunstschilder Peter Paul Rubens.

* In dit 'society-café' kwamen regelmatig stadsedelen en gasten 's avonds bijeen. Zo zijn er heel wat belangrijke en soms plezierige dingen beslist. Zo ging advocaat Mathias Bormans, sinds lang weduwnaar en vader van reeds gehuwde kinderen, op een avond in 1840 met andere aanwezige stadsnotabelen (Jan van Autel, Henrick Lorendops, Willem van Heester, Jan Nobel en Willem van den Kempenen) een weddenschap aan voor 5 rijnsgulden, dat hij binnen enkele dagen een nieuwe vrouw zou hebben. Toen hij enkele dagen later inderdaad met een jongedame in het huwelijksbootje stapte, eiste hij uiteraard de overeengekomen som van zijn tafelvrienden. Toen één van hen dit weigerde, sleepte Bormans hem voor de rechtbank en won het pleit.

* Dit was een druk bezochte herberg van standing, en was wijd en zijd bekend. De voornaamste heren van de stad hielden hier vergaderingen en kwamen hier tafelen. Als ze een gast ontvingen, brachten ze hun logé's avonds naar 'Den Valck' aan de Markt, waar het er tot in de vroege uurtjes lustig aan toe ging

* 1927: "Sterfgeval. — Den 22 April 1927 ontsliep te Hasselt zachtjes in den Heer de heer Charles Sacré, echtgenoot van Mevrouw Bertha Hennau. De duurbare overledene werd te Meeffe den 12 Juni 1878 geboren, en heeft het grootste deel van zijn werkzaam leven te Hasselt doorgebracht. Vooreerst was hij bediende in het spijs- en drankhuis «De Drie Pistolen» en later nam hij de zaak van zijnen vroegeren patroon over. Door zijne kennis van het vak en zijn minzamcn omgang met de kalanten heeft hij na den oorlog zijn hotel op een ongewonen bloei gebracht. Zijne gezondheid liet sedert eenige jaren veel te wenschen over; ook is hij te jong voor zijne oppassende echtgenoote en zijne drie dochters heengegaan. Zij echter, als hun geliefde overledene, nemen met onderwerping de beslissing van den Heer aan. Een troost vinden ze nog in de algemeene deelname der stad bij de lijkplechtigheid. (...)" (15)

* In 1935, vier jaar na de afbraak van de vijf huizen aan de zuidkant van de Grote Markt en 5 jaar voor de opbouw van het nieuwe pand, zag de Markt eruit als aan braakliggend bouwterrein, waarover de Hasselaren zeer ontevreden waren. Er waren zelfs een paar reizigers naar dit hotel afgestapt, en hun eerste vraag was of de Pruis dit deel van de Markt had afgebrand.

* 1935: "Wordt gevraagd voor Hotel Drie Pistolen te Hasselt Garçon voor café. Onmiddellijk diensttreden." (8)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het hotel 'De Drie Pistolen' opgeëist door de Duitsers. Himmler zou zelfs nog een nacht in kamer 13 van dit hotel hebben doorgebracht.

* 1945: "Hotel De 3 Pistolen deelt mede dat wegens de huidige tijdsomstandigheden, het gebruikelijk Nieuwjaarsreveillon, nog niet zal kunnen doorgaan. / De Directie drukt nochtans den wensch uit, hoogergenoemd traditioneel feest te kunnen vieren, einde 1946, als een echt «Vrede-Reveillon»." (9)

* 1961: "Gepensioneerde gevrgd als Nachtwaker Hotel «Drie Pistolen» Grote Markt Hasselt" (7)

* 1964: "Een oude maatschappij met jeugdige allures in het centrum van de Limburgse hoofdplaats / (…) Sinds verscheidene jaren reeds was de Antwerpse Hypotheekkas te Hasselt gevestigd, maar gezien haar toenemende bedrijvigheid was zij sinds lang op zoek naar een ruimer en beter gelegen woongelegenheid. Zij heeft genoeg geduld opgebracht om te wachten en dat geduld is beloond geworden: gisteren (nvdr: dinsdag 22 september) kon de Antwerpsche Hypotheekkas een nieuw kantoor openen in het centrum van de stad, op de Grote Markt, (…)" (11)

* 1973: "Op donderdag 20 december jl. had te Hasselt de inwijding plaats van een nieuw agentschap van de Algemene Spaar- en Lijfrentekas. De nieuwe vestiging is ondergebracht aan de Grote Markt 10 (nvdr: 15), waar het publiek in sfeervolle lokalen gebruik zal kunnen maken van een volledig en modern dienstbetoon. De plechtigheid had plaats in aanwezigheid van Kol. Van Ertvelde, provinciekommandant, burgemeester Meyers, talloze prominenten en direkteuren van instellingen en bedrijven uit de provincie. De heer Charels, direkteur van de ASLK, belichtte in zijn openingstoespraak de rol die de instelling speelt in 's lands ekonomie. Ruim een eeuw geleden, om precies te zijn op 16 maart 1865, werd de Algemene Spaar- en Lijfrentekas opgericht. Haar taak bestond erin; door het inzamelen van spaargeld en het oordeelkundig beleggen ervan, bij te dragen tot de ekonomische ontwikkeling van het land. Sindsdien heeft de ASLK zich zorgvuldig van die opdracht gekweten. Ze heeft dan ook een belangrijk deel de hand gehad in de financiële ontvoogding van de gewone man. (…)" (5)

* 1974: "Met een feestelijke drink heeft de «Antwerpse Hypotheekkas» AN-HYP vrijdagavond officieel de opening gevierd van haar reeds in dienst genomen nieuw kantoor in de Twee Torenwijk, Shopping Center te Hasselt. (…) AN-HYP, die in 1981 haar eeuwfeest viert, is in Limburg en te Hasselt al lang geen onbekende meer. Sedert 12 jaar heeft zij een filiaal in de hoofdplaats van de provincie, terwijl ze ook een bijkantoor heeft te Tongeren en 130 agentschappen over gans de provincie. AN-HYP is een der meest vooraanstaande spaarkassen van België (…)" (13)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 05-12-2009; (3) Hasselt intra muros (1989), pp. 29-30.; (4) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 26-10-2012; (5) Het Belang van Limburg, 22-12-1973, p. 11.; (6) Het Belang van Limburg, 03-08-1991, p. 11.; (7) Het Belang van Limburg, 01-07-1961, p. 16.; (8) Het Belang van Limburg, 25-07-1935, p. 6.; (9) Het Belang van Limburg, 28-12-1945, p. 4.; (10) Het Belang van Limburg, 08-05-1992, p. 3.; (11) Het Belang van Limburg, 23-09-1964, p. 7.; (12) Het Belang van Limburg, 26-09-1964, p. 22.; (13) Het Belang van Limburg, 18-03-1974, p. 6.; (14) Pro-Gen (Stadsarchief Hasselt); (15) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 01-05-1927, p. 3.

Fiche

Adres: 
De Dry Pistolen
Grote Markt 15
Hasselt
Kadastraal nummer: 
1-H-369-E
Capakey: 
71022H0369/00E000
Naam van het gebouw vroeger: 
De Valck (15de eeuw), De Gulden Valck (1600), In den Valck, De Dry Pistolen (1695), Les Trois Pistolets
Naam van het gebouw nu: 
De Dry Pistolen / De Drie Pistolen
Periode of stijl: 
2de kwart 17de eeuw
Stijl: 
neoclassicisme
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- 1453: schepen Hendrik Typots

- 1475: schepen en waard Herman Typots

- 1494: eigenaar Naken Belen

- ca. 1500: schepen Jacob Hollanders

- 1511?: Yde Caters, weduwe Jacob Hollanders, hertrouwt met Herman van Horion

- 1539: Lysken van Horion

- 1555: Herman van Horion

- 1565: Peter Stueters

- 1580: Gerard Goessens

- 1637: François Goessens

- 1677: Jaak Peetermans

- 1720: Joês Theunis-Dirix

- (?): Armentafel

- 1727: burgemeester Jaak Minten

- (?): de Liebich-de Jonge

- 1770: Dirk Pottie

- 1776-1785: Jan Jozef Mottet

- 1777: Theodoor Pottie

- 1784: Petrus Joannes Pottie

- (?): Elisabeth Corthouts, weduwe Stas

- 1835-1851: brouwer en herbergier Jan Maris (Stokrooie 1788-Hasselt 1870) X Haselt 1817 Catharina Vandormael (Hoeselt 1793-Hasselt 1867)

- 1870-1871: herbergier Basiel Van Vinckenroye (Vanvinckenroye) (Hasselt 1822-1877) X Tongeren 1866 Mathilde Vroonen (°Tongeren 1845)

- (?): bakker Quintinus Tits (Hasselt 1806-1880) X Hasselt 1855 modewerkster Aldegondis Vanvinckenroye (Hasselt 1818-1889)

- (?): J. Smeets en L. Degreef

- 1879: Emiel Debie

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- 1919: Charles Pierre Joseph Sacré (Meeffe 1878-Hasselt 1927) X Hasselt 1904 Bertha Françoise Hennau (°Leopoldsburg 1883)

- 1964-1973: Antwerpse Hypotheekkas - AN-HYP (11, 12, 13)

- 1973-1991: Algemene Spaar- en Lijfrentekas - ASLK (5, 6)

Vorige functie(s): 

woonhuis / handelshuis

- herberg

- ca. 1900: café-restaurant-hotel De Drie Pistolen

- 22-09-1964 (opening)-1973: Antwerpse Hypotheekkas - AN-HYP (11, 12) - verhuist naar TT-Wijk (13)

- 20-12-1973 (opening)-1991: Algemene Spaar- en Lijfrentekas - ASLK (5) - verhuist tijdelijk naar Havermarkt, aansluitend Grote Markt 6 (6)

- 1991: juwelen en uurwerken Winson Watch (10)

Huidige functie: 

woonhuis / handelshuis

2009: Versato Juweliers

Beschrijving buitengevel: 

1975 - Z.g. huis "De Dry Pistolen", benaming vanaf 1695; voorheen "In den Valck" (XV) en "De Gulden Valck" (XVII). Hoekhuis gelegen op de hoek der Maastrichterstraat. Breedhuis van vier traveeën en drie bouwlagen onder gebogen zadeldak (leien), met kern uit XVII (zijgevel), doch huidige voorgevelordonnantie uit XIX (?); de oude kern is op de voorzijde met één bouwlaag verhoogd. Bakstenen gebouw met een gecementeerde en beschilderde lijstgevel. Boven de tweede bouwl. een gevelsteen met de afbeelding van drie pistolen. Rechthoekige vensters in een geprofileerde hardstenen omlijsting, voorzien van kordon vormende lekdrempels op de derde bouwlaag. Gewijzigde benedenverdieping. Houten kroonlijst op klossen boven een trigliefenfries. In de zijgevel bleef de oude kern beter bewaard: vorm van de dakhelling met aandak, en gesmeed ijzeren muurankers met krullen; recente vensteropeningen. (2)

Verbouwingen: 

- 1730

- 19de eeuw

- 1991: restauratie en verbouwen handelspand, in opdracht van Winson-Watch nv Hasselt, naar ontwerp van architect Georges Nolens (Hasselt)

Algemeen: 

- hoekpand

- stadswoning

- gesloten bebouwing

- perceelgrootte: 159 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 13.10.1980
Datum van publicatie: 29.10.1980

Referenties

pp. 29-30 De Dry Pistolen Deze eeuwenoude herberg werd in de 17de eeuw De Valck , Den Gulden Valck...
Op de hoek van de Grote Markt en de Maastrichterstraat staat het door iedere Hasselaar welgekende huis '...
p. 69 (...) Lange tijd bleef "De Drie Pistolen" een selekt café-restaurant, dat omstreeks 1850 gehouden...
Het kantoor van de spaarbank ASLK zal binnenkort tijdelijk van de Grote Markt in Hasselt verdwijnen. De...
52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
ASLK opent nieuw agentschap aan de Grote Markt te Hasselt (1973)
Titel: 

ASLK opent nieuw agentschap aan de Grote Markt te Hasselt (1973)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
22/12/1973
Pagina('s): 
11
ASLK-kantoor op Hasseltse Grote Markt moet verhuizen (1991)
Titel: 

ASLK-kantoor op Hasseltse Grote Markt moet verhuizen (1991)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
03/08/1991
Pagina('s): 
11
Antwerpsche Hypotheekkas opende kantoor te Hasselt (1964)
Titel: 

Antwerpsche Hypotheekkas opende kantoor te Hasselt (1964)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
23/09/1964
Pagina('s): 
7
Hasselt bevrijd (1994)
Titel: 

Hasselt bevrijd (1994)

Ondertitel: 
Oorlog en bevrijding 1940-1945
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1994
Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Hasselt toen en nu (1985)
Titel: 

Hasselt toen en nu (1985)

Ondertitel: 
een confrontatie
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1985
Cover: 
Hasseltse uithangborden en gevelstenen (1979)
Titel: 

Hasseltse uithangborden en gevelstenen (1979)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1979
Cover: 
Historische stadswandeling Hasselt (s.d.)
Titel: 

Historische stadswandeling Hasselt (s.d.)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
0000
Cover: 
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Voor AN-HYP was TT-wijk Hasselt net goed genoeg (1974)
Titel: 

Voor AN-HYP was TT-wijk Hasselt net goed genoeg (1974)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
18/03/1974
Pagina('s): 
6

Recent toegevoegd

Auteur: Tom Kenis Edgard Jamart werd geboren in een gehucht tussen Bergen en Luik, maar woont al 40 jaar...
Auteur: Hubert Bovens Marcellin Lagarde werd geboren te Sougné, Sprimont in de provincie Luik op 2...
Auteur: Jean Nicolaï Kunstschilder Antoon Emile Arnoldus Georgius Kolb werd in Hasselt geboren in 1889...
Pagina in opbouw. Informatie, foto's en verhalen over de Hasseltse politie zijn welkom. In 1991...
Auteur: Mieke Strauven Grauwzuster Gertrudis van Schaffelen kwam in 1626 aan in Hasselt, met als doel...

Prinsbisdom Luik, 1659

Gebrandschilderd glas. Hasselt, Het Stadsmus, inv. nrs. 2014.0370 tot en met 2014.0377.

Maria-Helena Hubrechts was de zus van E.H. Jozef Hubrechts . Ze overleed samen met hem in de nacht van...
Eerwaarde Heer Jozef Hubrechts was pastoor van de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek. Hij overleed samen met zijn...
Van 2014 tot eind 2018 was Steven Vandeput minister van Defensie en Ambtenarenzaken in de federale...
Emiel Baptist werd geboren in 1895 in Godsheide als zoon van dienstknecht Andreas (Zonhoven 1847-Hasselt...