You are here

De Helm (Hoogstraat 1 - Grote Markt 4)

Description

Op de hoek van de Grote Markt en de Hoogstraat loont het even omhoog kijken beslist de moeite, want je krijgt er een fraaie 19de-eeuwse neoclassicistische gevel te zien.

Dit statige herenhuis heette vroeger De Helm, ook De Gulden Helm en is een van de oudste patriciërshuizen van de stad. De Helm wordt al vermeld in een oud document van 1376 en is sinds de 15de eeuw een van de voornaamste gasthoven in de stad. Zelfs de jonge keizer Karel heeft hier ooit een nacht doorgebracht.

In het laatste kwart van de 17de eeuw was De Helm de vergaderplaats van de hoogste rechtbank in Limburg. Daarna komt het in handen van de handel. Over schrijnwerkerij en stoffenwinkel gaat het via rentenierswoning tot een van de bekendste grootwarenhuizen van Hasselt. Het huis was immer heel diep en had zelfs aan de Kortstraat een aparte ingang met een koetspoort, handig voor de leveranciers.

Tot midden 19de eeuw stond voor het huis een waterput en was op de stoep een afsluiting aanwezig met een zware sierketting en heel puntige pijlers. Een dodelijk ongeval, waarbij een dakwerker als het ware gespiest werd op zo'n pijler, na een val van het dak, deed die gevaarlijke voorwerpen onmiddellijk verdwijnen.

Het Stadsmus bewaart vandaag nog een 17de-eeuwse houten geharnaste helm mogelijk afkomstig van het uithangteken van de voorgevel.

* In 1562 brak in 'De Helm' brand uit. Een van de ladders van de brandwacht brak, waardoor 3 personen dodelijk werden verwond. De stad, de eigenares van de gebroken ladder, betaalde 6 rijnsgulden 24 stuiver aan de heelmeester voor onmiddellijke verpleging en 27 rijnsgulden 3,5 stuiver voor de verzorging van de gewonden. Brandladders voor onmiddellijk gebruik hingen ondermeer ter beschikking tegen de muur van het 'Vleeshuis' en tegen de westzijde van de 'Lakenhalle'. Een jaar later brak de pest uit in 'De Helm'.

 * In 1593 huisde burgemeester Herman Vuskens in dit pand. Hij en zijn vrouw behoorden tot de aanzienlijkste families van de stad. De familie Vuskens had in 'De Helm' twee gebrandschilderde ramen doen plaatsen waarop het familiewapen was uitgewerkt.

Tot midden 19de eeuw stond voor het huis een waterput en was op de stoep een afsluiting aanwezig met zware sierketting en heel puntige pijlers. Een dodelijke val waarbij een dakwerker als het ware gespiest werd op zo'n pijler na een val van het dak, deed die gevaarlijke voorwerpen onmiddellijk verdwijnen.

* 1958: "Wees op Tijd!!! Om de mode-show van dameswinterkleding bij te wonen, ingericht op 16 Oktober te 15u.30, NOPRI, Hoogstraat, 1 te Hasselt. Onze afdeling «confectie» stelt haar nieuwe mantels, jurken, rokken voor, die aan sensationele prijzen verkocht worden.” (8)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 05-12-2009; (3) Hasselt intra muros (1989), pp. 21-25.; (4) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 07-06-2013; (5) Het Belang van Limburg, 14-12-1974, p. 12.; (6) Het Belang van Limburg, 13-01-1950, p. 8.; (7) Het Belang van Limburg, 10-09-1952, p. 8.; (8) Het Belang van Limburg, 15-10-1958, p. 8.; (9) Pro-Gen (Stadsarchief Hasselt)

Fiche

Adres: 
De Helm
Hoogstraat 1
Grote Markt 4
Hasselt
Kadastraal nummer: 
1-H-351-M (Hoogstraat) / 1-H-351-L (Grote Markt)
Capakey: 
71022H0351/00M000 (Hoogstraat) / 71022H0351/00L000 (Grote Markt)
Naam van het gebouw vroeger: 
Den Helm, De Gulden Helm
Naam van het gebouw nu: 
De Helm
Periode of stijl: 
1ste helft 19de eeuw
Stijl: 
neoclassicisme, empire
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- 1376: Magriete van de Helme 

- 1428: Aert Vrancken

- 1456: Maria Typots-van Sombreff

- 1460: Mattheus Crants & Maria Typots-van Sombreff

- 1493: Hubrecht in den Helm, huys syns vaders ende moeder

- 1495: Jan Van der Weert alias Wydoe

- 1530: Jan van Hilst alias Beckers

- 1538: Peter Bartholomeus alias den plecker

- 1544: Merreken (= Maria Schetz), weduwe van Hilst

- 1548: zoon van Joannes Beckers

- (?): Anneke van Hilst

- 1588-1573: Joris en Anna van Hilst-Eyben

- 1574: Huibrecht van Voerendael-Eyben

- (?): Willem Holtscamp-Sgrevens

- (?): Dionijs Melis

- 1593: Herman Vuskens-Usselinx

- (?): Balthasar Vuskens

- 1639: Francis Goessens van De Valck/Dry Pistolen

- 1649: Jorden van Elsrack

- (?): Lambert van Elsrack, zoon van voorgaande

- (?): Nikolaas van Hilst-Voskens, twaalfman

- (?): Godfried Palmaerts

- (?): Arnold Massingh

- (?): meester-schrijnwerker Francis Voyave

- 1771: Lambert Vandersmissen

- 1828-1863: koopman François Dieudonné Farcy (Borgloon 1799-Hasselt 1870) X Hasselt 1822 Marie Barbe Lambertine Florence Deprez (Luik 1800-Hasselt 1823); XX Hasselt 1824 Christina Isabella Bamps (Hasselt 1796-1881), een zus van Michel Arnold Bamps

- 1863: Francis Droogmans (°Kermt 1795) X Sint-Lambrechts-Herk 1818 Barbara Delvaux (°Donceel ca. 1790), hun dochter Elisabeth Joanna Carolina (Hasselt 1822-1892) X Hasselt 1852 koster Gerard Arnold Pierloz (Hasselt 1821-1874), ouders van musicus Alexis Pierloz X Alken 1888 Maria Josephina Loix (Sint-Lambrechts-Herk 1866-Hasselt 1929) & van gemeenteontvanger Felix Pierloz (°Hasselt 1856) X Londen-GB 1877 Theresia Jeuris;  - wwe Pierloz-Droogmans verkoopt aan

- 1890: koopman Gaspar Arnold Droogmans (°Haneffe/Donceel ca. 1817) X Mechelen-aan-de-Maas 1875 Maria Clementina Schroyen (°Koersel 1835); hun zoon Hubert en dochter Florence, die datzelfde jaar met leraar Gustaaf Van Hee trouwde

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- voor WOI: atheneumleraar Gustaaf Van Hee (°Wortegem 1860) X Hasselt 1890 Florence Droogmans (°Hasselt 1862) en dochter Marthe (Hasselt 1897-1918)

Vorige functie(s): 

woonhuis / handelshuis

Hoogstraat 1 + Grote Markt 4

- herberg-gasthof

- 1828-1863: ellegoed- en stoffenwinkel (Farcy)

- 1863-1893: ellegoed- en stoffenwinkel (Droogmans)

- (1950): warenhuis Samar (6, 7)

- 1958: warenhuis Nopri (8)

- ca. 09-1974 (opening): Free Time Center (+ Grote Markt 5 en 6) (5) - verhuist naar Zandstraat 125

Grote Markt 4

- schoenwinkel Foot Locker

Huidige functie: 

woonhuis / handelshuis

Hoogstraat 1

2016: lingerie Hunkemöller 

Grote Markt 4

2016: schoenwinkel Take Off Urban Fashion Shoes

Beschrijving buitengevel: 

1975 - Z.g. huis "De Helm", voormalige herberg-gasthof, die in XVII d fungeerde als zetel voor de Edele Leenzaal van Kuringen. Thans empire getint herenhuis, gelegen op de hoek van de markt, licht afbuigend naar linkergevel toe. Breedhuis van vijf traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak (kunstleien), uit XIX A. Bakstenen gebouw met bepleisterde en beschilderde lijstgevel. Risaliet in de middentravee. Rechthoekige vensters met kordon vormende lekdrempels; in de middentravee der tweede bouwlaag, rondboogvenster met sluitsteen en imposten, ingeschreven in een rechthoekige omlijsting; rechthoekig balkon met recent ijzeren hek. Gewijzigde begane grond. Zijgevels met aandaken en vlechtingen. (2)

Verbouwingen: 

Hoogstraat 1 + Grote Markt 4

- 1828: Francis Farcy bouwde de woning om tot een handelshuis met een grote winkelruimte, brak aan de achterkant de bijhorigheden af met het oog op een ruimere doorgang en verving de koetspoort aan de Kortstraat door een eenvoudig achterpoortje

- 1913: verbouwing tot rentenierswoning

Hoogstraat 1

- 1982: aanbrengen van nieuwe winkelpui en opschilderen van voorgevel en ramen, in opdracht van Hunkemöller NV Brussel, naar ontwerp van architect Louis Van de Vondel (Hasselt)

- 1990: verbouwen handelspand, in opdracht van Modet NV Brussel, naar ontwerp van Architectuurbureau Nat(?) (Luik)

- 2012: renovatie van winkelpui, in opdracht van Hunkemöller Mode NV Antwerpen

Grote Markt 4

- 1964: verbouwings- en uitbreidingswerken van grootwarenhuis, in opdracht van Groothuis NV Vorst, naar ontwerp van architect J. Mertens (Ganshoren)

- 1986: verbouwen van winkelpui, in opdracht van Kodis NV Brussel, naar ontwerp van Bureau d'Architecture (Sint-Gillis)

Algemeen: 

- herenhuis

- gesloten bebouwing

- perceelgrootte: 255 m2 + 70 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 04.11.2002
Datum van publicatie: 19.02.2003

Referenties

Wie zich de moeite getroost even op de hoek van de Grote Markt en de Hoogstraat omhoog te kijken,...
pp. 21-25 Grote Markt De Helm, Gulden Helm Deze oude herenwoning wordt reeds besproken in het Recueil...
52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
Free Time-Center Hasselt: alles voor doe het zelver! (1974)
Titel: 

Free Time-Center Hasselt: alles voor doe het zelver! (1974)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
14/12/1974
Pagina('s): 
12
Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Hasseltse uithangborden en gevelstenen (1979)
Titel: 

Hasseltse uithangborden en gevelstenen (1979)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1979
Cover: 
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Downloads

Free Time-Center Hasselt: alles voor doe het zelver! (1974)

PDF icon Download (143.47 KB)

Recent toegevoegd

Auteur: Tom Kenis Edgard Jamart werd geboren in een gehucht tussen Bergen en Luik, maar woont al 40 jaar...
Auteur: Hubert Bovens Marcellin Lagarde werd geboren te Sougné, Sprimont in de provincie Luik op 2...
Auteur: Jean Nicolaï Kunstschilder Antoon Emile Arnoldus Georgius Kolb werd in Hasselt geboren in 1889...
Pagina in opbouw. Informatie, foto's en verhalen over de Hasseltse politie zijn welkom. In 1991...
Auteur: Mieke Strauven Grauwzuster Gertrudis van Schaffelen kwam in 1626 aan in Hasselt, met als doel...

Prinsbisdom Luik, 1659

Gebrandschilderd glas. Hasselt, Het Stadsmus, inv. nrs. 2014.0370 tot en met 2014.0377.

Maria-Helena Hubrechts was de zus van E.H. Jozef Hubrechts . Ze overleed samen met hem in de nacht van...
Eerwaarde Heer Jozef Hubrechts was pastoor van de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek. Hij overleed samen met zijn...
Van 2014 tot eind 2018 was Steven Vandeput minister van Defensie en Ambtenarenzaken in de federale...
Emiel Baptist werd geboren in 1895 in Godsheide als zoon van dienstknecht Andreas (Zonhoven 1847-Hasselt...