You are here

De Waelvis (Kapelstraat)

Description

De Waelvis of Den Waelvisch is het zuidelijke hoekhuis van de Kapelstraat en de Onze-Lieve-Vrouwesteeg. Het wordt door de auteurs van Hasselt-Jadis (blz. 117) ten onrechte gesitueerd aan de zuidkant van de straat naast het koor van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Het is gewoonweg ondenkbaar dat op een plaats die door het kerkhof was ingenomen, woningen zouden worden gebouwd. De schrijvers van genoemd werk zijn overigens met zichzelf in tegenspraak, wanneer zij de ligging nauwkeuriger omschrijven met regenoten Ons Lieve Vrouw steeg, waarmee het straatje dat van de Kapelstraat naar de Aldestraat leidt, is bedoeld, daar de huidige Sacristijsteeg tot in 1917 O.-L.-V. Capelsteeg heette.

De Waelvis was in de 14de, de 15de en de 16de eeuw in het bezit van de familie Koex, waarvan de leden kuipers en platijnmakers (fabrikanten van klompen en pantoffels) waren. Om die reden wordt dit huis in de gichtboeken meestal aangewezen met de benamingen Cuypershuys en Plattynmeeckershuys. In de 17de eeuw behoorde het toe aan de voorname poorter Jan Gompaert. Daarom kreeg het de naam Gompaertshuys in die Gompaertsstege. Deze Gompaert was afkomstig uit Lummen. Hij vestigde een handelszaak in onze stad en bracht later zijn bloeiend bedrijf naar Luik over.

Tussendoor worden verder als eigenaars geciteerd een zekere Merien Greven in 1560 en de chirurgijn Rener Comans, gouverneur van het smedenambacht, die in zijn vrije tijd factor (= komedieschrijver; letterlijk facteur van 't spel, commoediae scriptor) van Rhetorica was, in 1624.

Gichtregister 263, lopend over de jaren 1721-1730, vermeldt dat Lambert Stox op 19 mei 1726 een rente van 11 gulden 5 stuiver verkoopt aan Marie-Kathrien Facis. Die rente, toebehorend aan Mathijs Van Bilsen aan de Kapelstraat, stond op het huis en de tuin genaempt den waelvis reg. Joannes van Eertryck en den eerwaaerden heer Alen. In de eerste helft van de 18de eeuw behoorde het huis toe aan Quinten Vanschoonbeek. Deze verkocht het op 14 juli 1743 voor 120 gulden en de lasten aan Guilliam Van der Porten. De zoon van deze laatste, die priester was en, samen met zeven andere Hasseltse geestelijken, de eed aflegde onder de Republiek, verhuurde Den Waelvisch in 1782 aan slager Antoon Claes. In gichtboek 277 staat dat het huis op 1 februari 1788 door de gezusters Hoelen uit Tongeren voor 2850 gulden aan Egidius Gielkens werd verkocht; de buren waren chirurgijn Duynen (*) en de weduwe van oud-burgemeester en zilversmid Frederici. In 1830 werd het de eigendom van slotenmaker Jan-Herman Persoons. In 1834 kwam het in het bezit van broodbakker Jan Vliegen en vervolgens van Jan (nvdr: Jacob) Daniels, van wie het overging naar zijn zoon Jozef, echtgenoot van M. Grauls (nvdr: Sophie Grauls), die beiden in 1944 door een V-bom om het leven zijn gekomen. 

Uit: Hasselt intra muros (1989), p. 152.

(*) Duynen bezat ook een van de twee pachthoeven Hilst (...). Een oppervlakkige lezing van de gichtegisters, die telkens twee buren voor Den Waelvisch citeren, zou de indruk kunnen wekken dat het hier niet om een hoekhuis gaat, zoals dat thans wel het geval is. Het werd pas een hoekhuis toen de Gompaertsstege (de latere Onze-Lieve-Vrouwestege) een publieke weg werd en De Waelvisch poortwaarts met een bijgebouw aan Die Groene Schildt van de rijke familie Frederici raakte; in de richting van de markt sloot de woning aan tegen Ste Barbara van de even gestelde familie Alen.

(1) Pro-Gen (Stadsarchief Hasselt)

Fiche

Adres: 
De Waelvis
Kapelstraat (27)
Hasselt
Naam van het gebouw vroeger: 
Den Waelvisch, De Waelvis
Periode of stijl: 
14de eeuw
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- 14de, 15de, 16de eeuw: familie Koex

- 1560: Merien Greven

- (?): chirurgijn Rener Comans (1581?-1678?)

- 17de eeuw: Jan Gompaert

- 18de eeuw: Lambert Stox - verkoopt aan

- 1726: Marie-Kathrien Facis

- (?): Quinten Vanschoonbeek - verkoopt aan

- 1743: Guilliam Van der Porten

- (?): priester Van der Porten, zoon voorgaande - verhuurt aan

- 1782: slager Antoon Claes

- (?): gezusters Hoelen uit Tongeren - verkopen aan

- 1788: Egidius Gielkens

- 1830: slotenmaker Jan Herman Persoons

- 1834: bakker Jan Vliegen (Hasselt 1803-1875) X Hasselt 1830 Maria Josephina Vreven (Hasselt 1804-1835) [grootouders van Eugeen Leën]

- (?): bakker Jacob Daniëls (Hasselt 1840-1915) X Hasselt 1865 Wendelina Maria Overheyden (Hasselt 1844-1905) [beiden begraven Oud Kerkhof, sectie C, graf nr. 5]; hun kinderen: Maria Catharina Hubertina (Hasselt 1865-1940) X Hasselt 1890 beambte Joannes Arthur Haven (Hasselt 1865-1919) [beiden begraven Oud Kerkhof, sectie G, graf nr. 51], bakker Guilielmus Lambertus (Hasselt 1867-1906) X Hasselt 1891 Maria Christina Dussart (°Hasselt 1867) [beiden begraven Oud Kerkhof, sectie G, graf nr. 50], Maria Mechtildis Rosalia (°Hasselt 1869) X Hasselt 1897 bakker Victor Toussaint (°Fléron 1870), (...), (...), bakker Maria Hubertus Ludovicus (°Hasselt 1874) X Hasselt 1895 Maria Catharina Lucas (°Schaffen 1874), Maria Josephina Bernardina (°Hasselt 1875), (...), Maria Josephina Hubertina (°Hasselt 1878), (...), bakker Jozef Daniëls (Hasselt 1881-1944) X Hasselt 1904 Sophie Grauls (Hasselt 1881-1944), bediende bruggen en wegen Arnold Emiel Constant (Hasselt 1883-1922) X Hasselt 1909 Joanna Lucia Bouchet (Hasselt 1886-1933)

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- bakker Jozef Daniëls (Hasselt 1881-1944) X Hasselt 1904 Sophie Grauls (Hasselt 1881-1944), en hun kinderen

Vorige functie(s): 

woonhuis / handelshuis

- slagerij, slotenmaker, broodbakkerij

Huidige functie: 

vernield door een V-bom (04-11-1944)

Algemeen: 

- geloten bebouwing

Multimedia

Referenties

Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 
Oud Kerkhof Stad Hasselt Kempische Steenweg (1992)
Titel: 

Oud Kerkhof Stad Hasselt Kempische Steenweg (1992)

Ondertitel: 
1796-1930 // Volledige inventaris - Stand 1990-1992
Plaats van uitgave: 
onuitgegeven handschrift
Jaar van uitgave: 
1990
Cover: 

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...