Auteur: Dumoulin, Frans

In de tijd van de Bokkenrijders (ca. 1800) leefde er te Stevoort de familie Franssens. De familie Franssens-Meuris bestond uit moeder, vader Louis en zijn broer Henricus (jonkman) en vier dochters. De twee mannen waren rademakers (wielenmakers) van beroep en woonden te Stevoort op het Sint-Maartenplein. Neven de rademakerij was er ook een smidse Louwet genaamd. De twee gebroers hadden een nieuwe kar (slagkar of kipbak) gemaakt, en zoals gebruikelijk moest die kar nog zonder wielen verplaatst worden naar de smidse om het nodige ijzeren beslag aan te passen en de wielen te voorzien van een ijzeren band. De karbak werd ‘s avonds het onderste boven gelegd zodat de volgende dag de asblok kon worden aangepast en om te voorkomen dat als het ‘s nachts moest regenen, de binnenkant van de karbak vol water zou komen te staan. Tegen den avond, het was reeds donker, hoorde Henricus mannenstemmen. Hij opende de deur en zag in de schemer mannen weg lopen. Een vreemd geval dacht hij bij zichzelf en verwittigde de huisgenoten. Hij zei dat hij onder de kar ging zitten zodat, als de mannen zouden terugkomen, hij meer te weten zou komen wat hun bedoelingen waren. Hij zette zich netjes onder de kar en een half uur later hoorde hij de bende afkomen. Ze gingen op de kar zitten om hun plan goed voor te bereiden. Henricus dacht bij zichzelf ‘dat zijn zeker Bokkenrijders’, nu moet ik me stil houden. Want er waren al vele diefstallen gepleegd, maar niemand kon vertellen over de manier waarop er werd gestolen en door wie. Het plan van de Bokkenrijders was toen gaan stelen op de Elsartmolen. Ze zouden aan de achterkant van de molen proberen binnen te geraken om alzo hun slag te slaan. Het plan was gereed en rond middernacht verlieten zij de karbak en verdwenen in de duisternis. In alle haasten verliet Henricus zijn schuilplaats, verwittigde de huisgenoten en vertrok te voet naar Hasselt, langs slechte wegen, door weiden en velden, tot hij aankwam bij de gendarmerie te Hasselt. Uitgeput vertelde hij wat hij gehoord had van onder de karbak.

De gendarmerie te paard vertrok onmiddellijk naar Stevoort. Aangekomen aan de molen, zagen zij de Bokkenrijders nog vluchten langs de waterkant van de Herk. Het plan de Bokkenrijders was mislukt en de molen bleef gespaard van een groot onheil, dankzij de moedige rademaker Henricus Franssens. Hij heeft enige tijd later een beloning gekregen van de eigenaar van de molen en een decoratie van het Provinciebestuur voor zijn moedige daad.

Henricus was niet genoeg geletterd om dat allemaal op te schrijven, en heeft het zo van mond tot mond verteld, tot het kwam bij Frans Dumoulin, die het op papier zette om het te bewaren voor het nageslacht. Zo zijn er nog enkele verhalen - o.a. in het geschiedenisboek van onderwijzer Reynders - maar niet veel omdat de mensen toen schrik hadden van overvallen. Tot daar mijn kort verhaal over de Bokkenrijders overgeërfd van vader Viktor Dumoulin, die getrouwd was met Louisa Franssens, dochter van Louis Franssens, die de broer was van Henricus Franssens.

In die tijd leefde er een zekere Motman, burgemeester van Stevoort. Hij was ook betrokken bij de overval op de Elsartmolen. Het volk van Stevoort noemde hem ‘Motman kopaf’.

Uit: Stevoort ... warm aanbevolen (2002), pp. 71-72.