You are here

Lieben, Christiaan Nicolas (1796-1877)

Description

Op de hoek van de Aldestraat en de Hoogstraat stootte je in de 19de eeuw op bakkerij Lieben. Drie generaties bakkers deden voorbijgangers watertanden met hun lekkernijen. De bekendste was Christiaan Lieben. Zijn naam wordt zelfs vernoemd in de ontstaansgeschiedenis van de Hasseltse speculaas.

Christiaan werd geboren op 15 mei 1796 in Hasselt. Zijn vader Willem of Guillaume (? - 14/09/1822) was bakker van beroep en gehuwd met Maria Josepha Mignon.(2) Christiaan stapte met Maria Margaretha Jans in het huwelijk op 14 september 1828. Veel geluk was het echtpaar niet gegund. Volgens de akten van de Burgerlijke Stand beviel Maria op 24 februari 1829 en 21 maart 1830 van een levenloos kind. En op 19 november 1835, op 40-jarige leeftijd, liet Maria het leven. Christiaan hertrouwde op 28 januari 1837 met Julia Slangen (1806-?) uit Beringen. Het gezin breidde stilaan uit met de komst van: zoon Julianus C.F. in 1838, dochter Louisa (Maria Ludovica Athalia) in 1840, dochter Francisca Elisabeth in 1843, zoon Willem in 1844 en Maria Clementina Melania in 1846. Julianus en Francisca zouden nooit ouder worden dan 3 jaar. (1)

In de publicatie over 70 jaar Koninklijke Verenigde Brood- en Banketbakkers van Hasselt wordt de naam Lieben aangehaald in de historiek van de Hasseltse speculaas. Volgens Leon Rombouts, voormalig secretaris van de vereniging, zijn er destijds twee versies opgetekend over het ontstaan van deze Hasseltse koek. Een eerste versie luidt als volgt:

'Rond de jaren 1885 woonde er te Hasselt op de hoek van de Hoogstraat en de Alderstraat een fijne banketbakker, met name Lieben. Telkens bij de verjaardag van zijn echtgenote zocht die man naar een nieuwe soort fijn gebak. Daar moest hij soms zeer lang op zoeken, verschillende samenstellingen gereed maken en uit testen, die dan telkens een ander soort gebak deden ontstaan. Soms was dat te dun, of te dik en te hoog, te fel uiteen gelopen of te zwaar om te verteren, te korrelig of te vast. Op zekere dag gebruikte hij bruine suiker in plaats van gewone fijne suiker. Na veel nadenken, kopbrekerijen, herbeginnen, nog maar zoeken en vooral spekuleren, had hij toch iets gevonden dat lekker om eten was.  Nadat deze bruine koek gebakken was in een hoge gateau vorm, werd hij nog degelijk met crème au beurre (botercrème) versierd. Op een van de verjaardagen van zijn echtgenote had banketbakker Lieben zulk een heerlijk gebak klaargemaakt. Op het verjaardagsfeest waren zijn twee knechten ook aanwezig, kinderen had hij niet, en de fameuze gateau werd aangesneden, verdeeld, en met een flinke borrel Hasseltse jenever opgepeuseld.

Toen na enkele jaren de baas gestorven was, trouwde een van de knechten en begon zelf een banketbakkerij. Hij herinnerde zich die bruine gateau, de samenstelling ervan, en in plaats van dat in een hoge vorm te bakken, verdeelde hij het in kleine stukjes, bakte die bruine koekjes op een plaat. Nu had dat gebak nog geen naam en na lang nadenken kwam die jonge baas heel triomfantelijk voor de dag met het woord speculatie omdat zijn vroegere patron er ook zolang had moeten op speculeren of op nadenken om die samenstelling te vinden.

Mettertijd begonnen de andere bakkers dat gebak ook na te maken zo goed en zo kwaad als het kon, het werd voor iedereen, een schoon winstgevende zaak die Hasseltse speculatie.' (2)

Volgens anderen is Jean of Joannes Antonius Deplée (1832-1919) de uitvinder van deze koek. Jean begon zijn carrière als likeurstoker en opende later een banketbakkerij. In 1870 vroeg hij een brevet aan voor zijn Spéculation de Hasselt, maar dat werd hem geweigerd. Er bestonden te veel gelijkaardige producten. Uiteindelijk werd de koek erkend als Spéculation Deplée.

Wie dé uitvinder is van de Hasseltse speculaas kan niemand meer achterhalen. Toch zitten er enkele waarheden in het verhaal over de speculaas van Christiaan Lieben. Als banketbakker had Christiaan een winkel tegenover het pand van Franciscus Deplée, vader van Jean. Dit is ook het adres waarop we later Louis Dussart (1843-?) aantreffen. Louis was vanaf 1869 één van de bakkersknechten van Christiaan en begon na de dood van zijn leermeester een eigen bakkerij. Mogelijks heeft hij het recept leren kennen bij Lieben en heeft hij zo bijgedragen tot de verspreiding van deze lekkernij binnen en buiten de stadsgrenzen. (3)(4)

De derde generatie bakkers trad aan met Willem. Hij zette de banketbakkerij van zijn vader verder in het pand op de hoek van de Aldestraat en de Hoogstraat. Hij huwde met Emelia Maria Anna Dirickx uit Borgloon. (5)

(1) SAH, Akten Burgerlijke stand, Geboorte 1796, 1838, 1840, 1843, 1844 en 1845, SAH, Akten Burgerlijke stand, Overlijden, 1822, 1841 en 1845 en SAH, Bevolkingsregisters Hasselt, telling 1814, 1829, 1846 en 1854-1866.; (2) 70 jaar Koninklijke Verenigde Brood- en Banketbakkers van Hasselt, Hasselt, 1986, p. 24-25.; (3) Kadasterplan van Hasselt, perceelnummers 1094 en 1095, 1842.; (4) SAH, Bevolkingsregisters Hasselt, telling 1866,1880 en 1890.; (5) SAH, Bevolkingsregisters Hasselt, telling 1883.

Fiche

Naam: 
Christiaan Nicolas Lieben
Alias: 
Christianus Nicolas Lieben, Liben
Geboorteplaats: 
Hasselt
Geboortedatum: 
15.05.1796
Plaats van overlijden: 
Hasselt
Datum van overlijden: 
03.04.1877
Belangrijk op het vlak van: 
speculaas
Beroep: 
pasteibakker; banketbakker

Referenties

1916-1986
Titel: 

1916-1986

Ondertitel: 
70 jaar Koninklijke Verenigde Brood- en Banketbakkers van Hasselt
Jaar van uitgave: 
1986
Kunst in de Kijker - 75 (1998)
Titel: 

Kunst in de Kijker - 75 (1998)

Ondertitel: 
Speculaasplanken & Hasseltse speculaas
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1998

Recent toegevoegd

Auteur: Tom Kenis Edgard Jamart werd geboren in een gehucht tussen Bergen en Luik, maar woont al 40 jaar...
Auteur: Hubert Bovens Marcellin Lagarde werd geboren te Sougné, Sprimont in de provincie Luik op 2...
Auteur: Jean Nicolaï Kunstschilder Antoon Emile Arnoldus Georgius Kolb werd in Hasselt geboren in 1889...
Pagina in opbouw. Informatie, foto's en verhalen over de Hasseltse politie zijn welkom. In 1991...
Auteur: Mieke Strauven Grauwzuster Gertrudis van Schaffelen kwam in 1626 aan in Hasselt, met als doel...

Prinsbisdom Luik, 1659

Gebrandschilderd glas. Hasselt, Het Stadsmus, inv. nrs. 2014.0370 tot en met 2014.0377.

Maria-Helena Hubrechts was de zus van E.H. Jozef Hubrechts . Ze overleed samen met hem in de nacht van...
Eerwaarde Heer Jozef Hubrechts was pastoor van de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek. Hij overleed samen met zijn...
Van 2014 tot eind 2018 was Steven Vandeput minister van Defensie en Ambtenarenzaken in de federale...
Emiel Baptist werd geboren in 1895 in Godsheide als zoon van dienstknecht Andreas (Zonhoven 1847-Hasselt...