You are here

Heideconflict Hasselt-Zonhoven

Description

Het grensconflict tussen de gemeentes Hasselt en Zonhoven situeert zich in de 14de tot 19de eeuw. De gemeentes maakten in die tijd achtereenvolgens deel uit van het graafschap Loon, het prinsbisdom Luik en het Franse departement van de Nedermaas.

Het conflict begon op 23 augustus 1330 toen graaf Lodewijk IV van Loon een heidegebied van ca. 1.700 ha tussen Hasselt en Zonhoven aan de stad Hasselt schonk. Volgens de nogal vage bepaling liep de grens vanaf Hasselt "tot waar men gewoon was met de beesten te weiden". Zonhoven vond echter dat de graaf van Loon het recht niet had het gebied aan Hasselt te schenken.

In de toenmalige agrarische economie had dit heidegebied een zeer grote waarde. De vennen dienden voor turfontginning, hennepteelt en begrazing van het vee. Het drogere gebied leverde strooisel voor de potstal en was in de bloeitijd een belangrijke bijenplaats voor de imkers.

De economische waarde van de heidegronden was niet de enige oorzaak van de ruzie. De vete tussen de gemeenten om dit ogenschijnlijk waardeloos gebied moet eveneens gekaderd worden in een politieke machtsstrijd met diverse spelers: de graven van Loon, de prins-bisschoppen van Luik en de heren van Vogelzang.

Gedurende ongeveer vijf eeuwen voerden Hasselt en Zonhoven strijd om de eigendom van het heidegebied. De vete werd enerzijds op het terrein uitgevochten. De partijen maakten zich schuldig aan plagerijen, grondvernielingen, beledigingen, illegale arrestaties (waarvan één zelfs een dode tot gevolg had), inbeslagnames van vee of gewapende aanvallen.

Anderzijds probeerden de gemeenten hun gelijk te halen via de juridische weg. Alle mogelijke bevoegde rechtbanken deden - na soms lange en zeer dure processen - uitspraak over het geschil. Dat leidde tot geldboetes, arrestaties, verplichte teruggave van vee of gedwongen bedevaarten. Meestal won de stad Hasselt hiervan het pleit.

In 1481 probeerde het Loonse hooggerechtshof een eerste keer het geschil te beslechten. Maar dat haalde weinig uit. De ruzie bleef voortduren. De prins-bisschop van Luik greep in 1666 in door grenspalen te laten oprichten om zo de grens definitief te bepalen. Ook dat leverde weinig op.

Onder het Franse bewind werd eindelijk een minnelijke schikking bereikt. Napoleon verdeelde het heidegebeid in twee delen en trok de definitieve grens. In 1822 wisselden de twee gemeenten nog heidegebied uit. Door de wissel werd Zonhoven eigenaar van een stuk grond dat administratief tot Hasselt behoort, een vreemde situatie die vandaag nog altijd bestaat. 

Fiche

Datering: 
14de-19de eeuw
Belangrijk op het vlak van: 
grensvorming, heide-economie, lokale politieke geschiedenis

Referenties

Een zuivere splitsing? (2011)
Titel: 

Een zuivere splitsing? (2011)

Naam van de krant: 
Het Belang van Hasselt en Zonhoven (wekelijkse bijlage van Het Belang van Limburg)
Datum van uitgave: 
09/08/2011
Pagina('s): 
3
Hasselt-Jadis (1895)
Titel: 

Hasselt-Jadis (1895)

Jaar van uitgave: 
1895
Naam tijdschrift: 
Bulletin des Mélophiles de Hasselt
Volume: 
31
Pagina's: 
9-155
Hasselt-Zonhoven: een grenskwestie (s.d.)
Titel: 

Hasselt-Zonhoven: een grenskwestie (s.d.)

Ondertitel: 
Over het ontstaan, verloop en de gevolgen van de grensbetwistingen tussen Hasselt en Zonhoven 14e-19e eeuw
Plaats van uitgave: 
Genk
Jaar van uitgave: 
0000
Histoire des contestations (1860)
Titel: 

Histoire des contestations (1860)

Jaar van uitgave: 
1860
Naam tijdschrift: 
Bulletin des Mélophiles de Hasselt
Volume: 
3
Pagina's: 
79-83
Laet ons de victorie maeken (2011)
Titel: 

Laet ons de victorie maeken (2011)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
15/10/2011
Zonhoven (1982)
Titel: 

Zonhoven (1982)

Ondertitel: 
Historisch-naamkundige studie
Plaats van uitgave: 
Zonhoven
Jaar van uitgave: 
1982
Zonhoven (s.d.)
Titel: 

Zonhoven (s.d.)

Plaats van uitgave: 
(Hasselt)
Jaar van uitgave: 
0000
Zonhoven en Hasselt vieren 200 jaar vrede (2011)
Titel: 

Zonhoven en Hasselt vieren 200 jaar vrede (2011)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
03/10/2011
Pagina('s): 
66
Downloads

Laet ons de victorie maeken (2011)

PDF icon Download (457.07 KB)

Een zuivere splitsing? (2011)

PDF icon Download (1023.45 KB)

Zonhoven en Hasselt vieren 200 jaar vrede (2011)

PDF icon Download (887.83 KB)

Processtuk over de gebeurtenissen op de Hasseltse heide (1762)

PDF icon Download (2.7 MB)

5 augustus 1762

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...