You are here
Description
Het grensconflict tussen de gemeentes Hasselt en Zonhoven situeert zich in de 14de tot 19de eeuw. De gemeentes maakten in die tijd achtereenvolgens deel uit van het graafschap Loon, het prinsbisdom Luik en het Franse departement van de Nedermaas.
Het conflict begon op 23 augustus 1330 toen graaf Lodewijk IV van Loon een heidegebied van ca. 1.700 ha tussen Hasselt en Zonhoven aan de stad Hasselt schonk. Volgens de nogal vage bepaling liep de grens vanaf Hasselt "tot waar men gewoon was met de beesten te weiden". Zonhoven vond echter dat de graaf van Loon het recht niet had het gebied aan Hasselt te schenken.
In de toenmalige agrarische economie had dit heidegebied een zeer grote waarde. De vennen dienden voor turfontginning, hennepteelt en begrazing van het vee. Het drogere gebied leverde strooisel voor de potstal en was in de bloeitijd een belangrijke bijenplaats voor de imkers.
De economische waarde van de heidegronden was niet de enige oorzaak van de ruzie. De vete tussen de gemeenten om dit ogenschijnlijk waardeloos gebied moet eveneens gekaderd worden in een politieke machtsstrijd met diverse spelers: de graven van Loon, de prins-bisschoppen van Luik en de heren van Vogelzang.
Gedurende ongeveer vijf eeuwen voerden Hasselt en Zonhoven strijd om de eigendom van het heidegebied. De vete werd enerzijds op het terrein uitgevochten. De partijen maakten zich schuldig aan plagerijen, grondvernielingen, beledigingen, illegale arrestaties (waarvan één zelfs een dode tot gevolg had), inbeslagnames van vee of gewapende aanvallen.
Anderzijds probeerden de gemeenten hun gelijk te halen via de juridische weg. Alle mogelijke bevoegde rechtbanken deden - na soms lange en zeer dure processen - uitspraak over het geschil. Dat leidde tot geldboetes, arrestaties, verplichte teruggave van vee of gedwongen bedevaarten. Meestal won de stad Hasselt hiervan het pleit.
In 1481 probeerde het Loonse hooggerechtshof een eerste keer het geschil te beslechten. Maar dat haalde weinig uit. De ruzie bleef voortduren. De prins-bisschop van Luik greep in 1666 in door grenspalen te laten oprichten om zo de grens definitief te bepalen. Ook dat leverde weinig op.
Onder het Franse bewind werd eindelijk een minnelijke schikking bereikt. Napoleon verdeelde het heidegebeid in twee delen en trok de definitieve grens. In 1822 wisselden de twee gemeenten nog heidegebied uit. Door de wissel werd Zonhoven eigenaar van een stuk grond dat administratief tot Hasselt behoort, een vreemde situatie die vandaag nog altijd bestaat.