Het Roode Cruys, Roodt Cruys of Het Cruys was het noordoostelijke hoekhuis aan het drukke en gevaarlijke kruispunt van de Hoogstraat en de Demerstraat met de Lombaardstraat en de Botermarkt.

Het huis behoorde in de 15de eeuw toe aan Heyn Hokerboem, vervolgens aan zijn zoon Willem (tot in 1505) en kwam daarna in het bezit van Leys Schouteden. Op 28 augustus 1765 werd het door Anna Dirix aan Tossanus Dirix verkocht. De kinderen van deze laatste lieten het op 28 september 1785 over aan Anne-Marie Dirix (nvdr: ongehuwde zus van Tossanus Dirix). De eigenares verhuurde het op 2 december 1790 voor 250 gulden aan meester-zilversmid Petrus-Joês Willers; de toenmalige buren waren: de familie Vanderstraeten uit Het Boogsken aan de Demerstraat en de familie Bouckaerts uit Den Gulden Boom aan de Botermarkt.

In de 19de eeuw was het de ijzerkramerij van Davignon, aannemer van openbare werken, en vervolgens van Koob Closset en Stallenberg. Daarna werd het omgevormd tot het Café du Centre van de weduwe Aerden.

Tijdens de woelingen van de Patriotten tegen Oostenrijk werden vrijwilligers en soldaten met vrouw en kinderen bij de inwoners van de stad ingekwartierd. In Het Roodt Cruys waren van 16 november tot 27 december 1790 52 personen, onder wie 12 mannen, ondergebracht. Het Refugiehuis van Herkenrode herbergde 264, de Rhetorica 42 en de Voetboge Camer 12 personen; bij de Minderbroeders waren er 48, in het Susterenclooster 30 en in het stadhuis 36 mensen gelogeerd. In die tijd had Het Cruys ruime achtergebouwen en een tuin. Die annexen werden later aan de buren verkocht.

De kinderen van Modave Closset uit Tongeren verkochten het huis op 1919 voor 35 000 F aan goudsmid Baus uit de Hoogstraat.

Uit: Hasselt intra muros (1989), p. 66.