You are here

Sint-Gertrudiskerk Kuringen

Description

Aanvankelijk hoorde Kuringen bij de moederparochie Hasselt, maar op het eind van de 12de eeuw kwam daar verandering in. Kuringen werd een zelfstandige parochie.

De graven van Loon, die vaak in de burcht van Kuringen verbleven, lieten toen vlakbij hun slot, maar toch volledig buiten de dorpskern, een kerk bouwen. Het 'patronaatsrecht', dat is het recht om een pastoor te benoemen, en de tienden, een kerkbelasting die bestond uit een tiende van de oogst, kwamen al heel vroeg in handen van de toen pas opgerichte abdij van Herkenrode die sindsdien instond voor het onderhoud van het kerkgebouw.

In 1419 liet prins-bisschop Jan van Heinsberg de hele constructie slopen en vervangen door een gotisch godshuis met toren, koor, kruisbeuk en middenbeuk in Demergotiek. Prins-bisschop Erard van der Mark liet daar later voor eigen gebruik een kapel bijbouwen waar tot vandaag nog steeds het hart van zijn opvolger Joris van Oostenrijk en het hart van Gerard van Groesbeek begraven liggen.

Het huidige kerkkoor, de kruisbeuk en de basis van de toren in ijzersteen zijn nog zichtbare restanten van deze gotische kerk. De kerk werd sindsdien nog drie keer vergroot, voor het laatst in 1929.

In de Sint-Gertrudiskerk worden enkele mooie beelden, waarbij een 13de-eeuws Gertrudisbeeld, bewaard. De patroonheilige maakte van de kerk ook een gekend bedevaartsoord als 'verdedigingsheilige'.

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 30-11-2009

Fiche

Adres: 
Sint-Gertrudiskerk
Joris van Oostenrijkstraat 78
Hasselt
Kadastraal nummer: 
12-B-54-A
Capakey: 
71032B0054/00A000
Naam van het gebouw nu: 
Sint-Gertrudiskerk
Periode of stijl: 
1419
Architect: 
Barthélémy Digneffe (Luik 1726/29-1784/86)
Stijl: 
gotiek, classicisme
Vorige functie(s): 

parochiekerk

Huidige functie: 

parochiekerk

Beschrijving buitengevel: 

1976 - Gotische kerk gelegen binnen een ommuurd kerkhof dichtbij de burcht, het "Prinsenhof". Aanvankelijk behoorde Kuringen tot de primitieve parochie Hasselt. De huidige ijzerzandstenen W.-toren dateert uit XV, terwijl het koor en de kruisbeuk ca. 1500 gebouwd werden. De vroegere gotische midden- en zijbeuken, zoals zij voorkomen op een ets van Remacle Leloup, werden omstreeks 1763 in opdracht van Augustina van Hamme, abdis van Herkenrode, door de Luikse architect B. Digneffe (1726-1786) verbouwd en vergroot. XIX-herstellingen en verbouwingen van 1872 tot 1874. De toren werd in 1901 vernieuwd en kreeg in 1929 zijn huidige portiek. De huidige sacristie met kapel werd ca. 1965 ten Z.O. van de kerk bijgebouwd. Driebeukige kruiskerk met W.-toren. Baksteenbouw op ijzerzandstenen plint met verwerking van kalksteen en mergelsteen voor de omlijstingen en hoekbanden. Gotische toren van ijzerzandsteen op ijzerzandstenen sokkel, XIV-XV a, neogotisch portaal (1929) met korfboogdeur en ingeschreven spitsbogig bovenlicht met tracering. Twee mergelstenen druiplijsten verdelen de toren in drie geledingen; twee spitsboogvormige galmgaten in elke zijde van de derde geleding. Achtkantige ingesnoerde naaldspits met uurwerk op de W.-zijde en bekroond door een verguld kruis met windwijzer en haan. Ten Z., aangebouwd semi-polygonaal traptorentje met driepasvenstertje in mergelstenen omlijsting, en mergelstenen bovenbouw onder leien bedaking. Overluifeld eikehouten kruisbeeld (XVI) tegen de blinde W.-gevel van de Z.-zijbeuk (diverse bouwnaden). In de Z.-gevel laten sporen in het metselwerk de oorspronkelijke hoogte van de zijbeuken voor de verbouwing van 1763 zien, die zijbeuken en middenbeuk onder een dak bracht. Boven de dichtgemetste, vroegere Z.-deur, wapenschild van abdis van Hamme met het jaartal 1763 en spreuk REGIQUE DEOQUE. Drie classicistische rondboogvensters met hoekblokken, onder dichtgemetste mergelstenen steigergaten; houten kroonlijst op klossen; ten W., mergelstenen hoekband in het verlengde van de ijzerzandstenen band die aansluit bij de plint. N.-zijbeuk met zelfde opstand als Z., doch zonder sporen van verbouwing van een vroegere zijbeuk. Gotische zijpuntgevel van de transeptarm uit XV A, afgezet met mergelstenen hoekblokken; spitsboogvenster met geprofileerde omlijsting en negblokken. De twee schouderstukken vertonen geprofileerde hoekblokken en kraagstenen. Tussen de rode bakstenen zijn zwart geglazuurde bakstenen geplaatst in een ruitmotief. Boven de bandvormige onderdorpel bevindt zich een kalkstenen gevelsteen met niet identificeerbare wapenschilden. In de O.-gevel van het transept, een dichtgemetst spitsboogvenster waarboven een geprofileerde mergelstenen kroonlijst. In het Z.O., tegen de absis en de transeptarm, lage bakstenen kapel, gebouwd door de prins-bisschop Erard van der Marck (1505-1538) met in de Z.gevel twee rechth. kalkstenen vensters met diefijzers en in de O.-gevel sporen van een dichtgemetste deur. N.-zijpuntgevel van de kruisbeuk met zelfde opstand. Gotisch koor op ijzerzandstenen plint, met driezijdige koorsluiting, uit XV A, gestut d.m.v. zware steunberen met mergelstenen banden. Drie spitsboogvensters (koorsluiting) met bandvormige onderdorpel, gedicht in 1763 bij de plaatsing van het nieuw altaar. Reliëf op de tweede steunbeer met voorstelling van prins-bisschop Joris van Oostenrijk, die zijn hart schenkt aan St.-Gertrudis van Nijvel. Half gedichte spitsboogvensters in de Z.- en N.-koorgevels. Mergelstenen kroonlijst. Smalle N.O.-sacristie, eveneens op ijzerzandstenen plint, en onder lessenaarsdak, aanleunend tegen de transeptarm; hoekband deels van mergelsteen, deels van ijzerzandsteen. Rechth. kalkstenen venster met diefijzers in de O.-muur en gedichte mergelstenen nis in de N.-gevel. Classicistisch interieur met neoclassicistisch doksaal boven de ingang, gedragen door twee gietijzeren zuilen. Toscaanse zuilenrij op vierkante sokkel tussen midden- en zijbeuken gekornist hoofdgestel en aansluitend spitstongewelf met classicistische stucversiering over de middenbeuk; plafond op korte gekorniste kroonlijst en Toscaanse pilasters (N.- en Z.-wanden) over de zijbeuken. Twee samengestelde pilasters op de scheiding met de kruisbeuk. In het kruisribewelf boven de kruising, wapenschild van abdis van Hamme, uitgevoerd in gepolychromeerd stucwerk. Koor van één travee met straalgewelf. Ten Z. van de absis, toegangsdeur tot de kapel van Erard van der Marck, thans omgevormd tot doopkapel. (2)

Beschrijving interieur: 

1976 - Laat-gotisch, eikehouten kruisbeeld (XVI A) tegen de W.-gevel van de Z.zijbeuk; Christus-op-de-Koude-Steen, gepolychromeerde zandsteen (XVII); in het transept, gepolychromeerd, gotisch triomfkruis (XV B). Classicistische eiken zijaltaren in Luikse stijl met altaardoek met de voorstelling van St.-Gertrudis tussen St.-Petrus-en-Paulusbeelden, door J. Delcour. Gotisch reliëf en erachter de begraafplaats van het hart van prinsbisschop Joris van Oostenrijk en kardinaal van Groesbeek. (2)

Verbouwingen: 

- ca. 1500 

- 1763

- 1872-1874

- 1901

- 1924

- 1929

- ca. 1965

Algemeen: 

- open bebouwing

- perceelgrootte: 2060 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 24.06.1949
Datum van publicatie: 06.08.1949

Referenties

Oorspronkelijk behoorde Kuringen tot de moederparochie Hasselt en werd pas op het einde van de 12de eeuw...
Eind 12de eeuw/begin13de eeuw stond er op de plaats van het huidig heiligdom een romaans kerkje. Omwille...
Deze kerk heeft een ijzerzandstenen sokkel, vermoedelijk recuperatiemateriaal van het romaanse...
De parochiekerk dateert van de 14de-15de eeuw en is gewijd aan Sint-Gertrudis (ca. 626-659), die een...
pp. 61-63 De parochiekerk van Kuringen is opgedragen aan de Heilige Gertrudis. Zij behoorde tot de...
pp. 65-66 De vroegere abdij van Herkenrode en haar bezittingen zorgden in 1804 voor een controverse...
52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
Drie miljoen euro voor centrum van Kuringen (2007)
Titel: 

Drie miljoen euro voor centrum van Kuringen (2007)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
19/12/2007
Herkenrode en de Loonse gemeenten (2002)
Titel: 

Herkenrode en de Loonse gemeenten (2002)

Titel Verzamelwerk: 
Herkenrode 'abdij en levend monument'
Plaats van uitgave: 
Deurne
Jaar van uitgave: 
2002
Redactie: 
Michel Van der Eycken
Herkenrode netwerk(t) in Limburg (2007)
Titel: 

Herkenrode netwerk(t) in Limburg (2007)

Ondertitel: 
van Wijshagen tot Jeuk
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2007
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Kuringen 750 jaar vrijheidsrechten (1990)
Titel: 

Kuringen 750 jaar vrijheidsrechten (1990)

Ondertitel: 
1240-1990
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1990
Kuringen Sint-Jansheide Schimpen Tuilt Stokrooie / Warm aanbevolen (2004)
Titel: 

Kuringen Sint-Jansheide Schimpen Tuilt Stokrooie / Warm aanbevolen (2004)

Ondertitel: 
Vroeger en nu
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2004
Cover: 
Wandelen in Kuringen (2006)
Titel: 

Wandelen in Kuringen (2006)

Ondertitel: 
Wijkwandelingen Erfgoedcel Hasselt
Jaar van uitgave: 
2006
Redactie: 
Maarten Snoeks
Cover: 
Downloads

Drie miljoen euro voor centrum van Kuringen (2007)

PDF icon Download (2.4 MB)

Fig. XXX - uit: Inventaris van het cultuurbezit in België, p. 432.

PDF icon Download (73.43 KB)

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...