You are here

Onze-Lieve-Vrouwkerk / Virga Jessebasiliek (Kapelstraat)

Description

Auteur: Michel Ilsen

De huidige Virga Jessebasiliek vond haar ontstaan al in 1334 toen op die plaats de 'Clerkenkapel' werd opgericht door de leden van de Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw. Die benaming koos de broederschap naar het mirakelbeeld van de Onze-Lieve-Vrouw, in Hasselt gekend als de Virga Jesse.

Pas in de 18de eeuw werd de bouwvallige kapel afgebroken en bouwde men een mooie kerk qua stijl het midden houdend tussen late barok en vroeg classicisme.

Merkwaardig genoeg werd de kerk in 1731 ingewijd zonder kerktoren. Die werd als kers op de taart pas in 1740 gebouwd en voltooid.

Tijdens de Franse bezetting werd de kerk een tijdlang 'heringericht' tot 'Tempel van de rede', waar republikeinen en atheïsten hun ceremonies lieten doorgaan.

Later kwam de kerk weer terecht in katholieke handen, maar een vliegende bom legde op 4 november 1944 een groot gedeelte van de kerk in puin. Zes jaar later werd de kerk naar het ontwerp van architect Etienne Vreven in de oorspronkelijke toestand wederopgebouwd.

Opmerkelijk is wel dat deze kerk nooit een parochiekerk is geweest en toch altijd druk bezocht werd omwille van het 14de-eeuwse wonderbare Virga Jessebeeld dat bij de bomaanslag ook wonderwel ongedeerd bleef.

Om het beeld te eren, trekt in hasselt ook al eeuwenlang om de zeven jaar de Virga Jesseommegang rond.

Binnen in de Virga Jessebasiliek staan enkele waardevolle stukken uit de vroegere abdij van Herkenrode ten toon.

Op 6 mei 1998 verhief paus Johannes Paulus II de kerk tot basiliek.

* Kapel van O.-L.-Vrouw-Virga-Jesse. De eerste kapel, de z.g. "Clerckenkapel" dateert uit 1334; het miraculeuze beeld van O.-L.-Vrouw-Virga-Jesse werd hier vereerd. In 1728 werd een nieuwe kapel gebouwd n.o.v. D. Verstraete (jaartal op het entblement der W.-gevel), en ingewijd in 1731; de torenspits werd in 1740 afgewerkt. In 1944 werd de kerk tijdens een bombardement grotendeels verwoest, en in 1950-1952 n.o.v. architect E. Vreven in de oorspronkelijke toestand wederopgebouwd. De binneninrichting dateert van 1798-1802. (2)

* Henricus Jonghen, Onze-Lieve-Vrouw van Hasselt. Geschiedenis van het aloude miraculeuze beeld en van de kapel, alsoook van de vermaarde broederschap van de Heilige Maria te Hasselt. Latijnse tekst ingeleid en vertaald door Jan Papy. Met aantekeningen door Jos Jans, Jo Luyten, Jan Papy & Jo Rombouts (Hasselt: Geschied- en Oudheidkundige Studiekring van Hasselt, 2003), pp. 181-207 (over het ontstaan, de stichting en de wijding van de kapel; over de diensten van de Broederschap in de kapel). (4)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 01-04-2011; (3) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 01-04-2011; (4) Schriftelijke mededeling Jan Papy, Faculteit Letteren KU Leuven, dd. 01-07-2017

Fiche

Adres: 
Virga Jessebasiliek
Kapelstraat 14A
Hasselt
Kadastraal nummer: 
1-H-1036-C
Capakey: 
71022H1036/00C000
Naam van het gebouw vroeger: 
Clerckenkapel, Onze-Lieve-Vrouwkerk
Naam van het gebouw nu: 
Virga Jessebasiliek
Periode of stijl: 
1334 // 1ste helft 18de eeuw // 1950-1952
Architect: 
1728: D. Verstraete(n) // 1950-1952: Etienne Vreven (Hasselt 1910-1995)
Stijl: 
barok, classicisme
Beschrijving buitengevel: 

1975 - Laat-barokke, vroeg-classicistische kerk waarvan de plattegrond (Fig. XXV - cf download) een éénbeukig schip van drie traveeën ontvouwt met gedeeltelijk ingebouwde, vierkante W.-toren, transept van één travee, en koor van een rechte travee met halfronde sluiting en sacristie, aangebouwd tegen de Z.-zijde. Bakstenen gebouw op een kalkstenen sokkel, met mergelstenen hoekbanden aan de steunberen, die de traveeën markeren. Toren van twee geledingen, waarvan de W.-gevel der onderste geleding opgevat is als voorgevel: rondboogportaal in een rechthoekige, geblokte omlijsting van arduin met volutevormige sluitsteen en entablement waarboven een met klauwstukken geflankeerde, ingezwenkte bekroning; op de geprofileerde druiplijst een rondboogvenster in een rechthoekige omlijsting met uitgespaarde zwikken, neuten, imposten, trapezoïdale sluitsteen en geprofileerde druiplijst; de gevel is afgelijnd met mergelstenen pilasters met hoge, hardstenen sokkels en Corinthische kapitelen, die het entablement dragen dat de gevel bekroont; dit entablement is voorzien van bakstenen panelen, waartussen het jaartal 1728, en draagt een gebogen fronton, geflankeerd door siervazen; boven het fronton een rondboognis met geprofileerde druiplijst en O.-L.-Vrouwebeeldje. De bovenste geleding is op elke zijde voorzien van twee rondboogvensters in een mergelstenen omlijsting met negblokken. Klokvormige spits met twee achtkantige lantaarns. Schip onder zadeldak (leien). Rondboogvensters in een mergelstenen omlijsting met neuten, imposten en trapezoïdale sluitsteen. De gevels der transeptarmen zijn afgelijnd met Corinthische pilasters en entablement zoals de W.-gevel; het entablement der N.-transeptarm draagt het jaartal 1950. (2)

Beschrijving interieur: 

1975 - Bepleisterd interieur: kruisribgewelven tussen brede, met stucwerk versierde rondboogvormige gordelbogen, die rusten op licht uitspringende pilasters met Corinthisch kapiteel; brede, van stucwerk voorziene ribben boven de kruising en in het straalgeweld der absis. Meubilair: ondanks de verwoesting van het gebouw in 1944 bleef het grootste gedeelte van het meubilair bewaard: beeld van O.-L.-Vrouw-Virga-Jesse, gotisch, gepolychromeerde eik (XIV), Barok hoofdaltaar met beelden van St.-Bernardus en O.-L.-Vrouw, marmer, door J. Delcour (1681); classicistische, marmeren zijaltaren, afkomstig uit Herkenrode, marmeren communieband (XIX); biechtstoelen (XIX); orgel (XVIII); marmeren deuromlijstingen (XVIII), barok grafmonument van abdis Anna Catherina de Lamboy, met voorstelling van de graflegging van Christus, marmer, door A. Quellinus de Jonge (1675); grafmonument van abdis Barbe de Rivière d'Arschot, met voorstelling van de verrijzenis, marmer, door L. Delvaux (1744). (2)

Verbouwingen: 

- 2001: bouwen van een berging en kaarsenkapel aan Onze-Lieve-Vouw Virga Jessebasiliek, in opdracht van kerkfabriek Sint-Quintinus en Onze-Lieve-Vrouw, naar ontwerp van architect Paul Stevens (Hasselt)

Algemeen: 

- halfopen bebouwing

- perceelgrootte: 742 m2

Beschermd: 
Datum van erkenning: 13.10.1980
Datum van publicatie: 29.10.1980

Referenties

Van Onze-Lieve-Vrouwekerk tot Virga-Jessebasiliek. Een korte schets in tweemaal zeven jaar. 1334 / 1 /...
p. 11 De Virga Jesse bekleedt een heel aparte plaats in de volksdevotie van Hasselt. Vanaf 1682 worden...
Op de plaats van de huidige Onze-Lieve-Vrouwekerk stond reeds omstreeks 1334 de 'Clerkencapel',...
Het lijkt ons gepast ter gelegenheid der aanstaande Zevenjaarlijkse feesten even de schijnwerper te...
pp. 158-166 Nagenoeg de helft van de grond waarop dit bedehuis werd opgericht, werd eertijds ingenomen...
52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
Hasselt bevrijd (1994)
Titel: 

Hasselt bevrijd (1994)

Ondertitel: 
Oorlog en bevrijding 1940-1945
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1994
Hasselt & Limburg (2004)
Titel: 

Hasselt & Limburg (2004)

Ondertitel: 
wandelingen / architectuur / natuur / fietsroutes / kaarten / historie
Plaats van uitgave: 
Houten
Het Zevende Jaar (2010)
Titel: 

Het Zevende Jaar (2010)

Ondertitel: 
Processies in de regio Maas-Rijn
Plaats van uitgave: 
Herent
Jaar van uitgave: 
2010
Cover: 
Virga Jessebasiliek - Parochie Sint-Quintinus en Onze-Lieve-Vrouw (2010)
Titel: 

Virga Jessebasiliek - Parochie Sint-Quintinus en Onze-Lieve-Vrouw (2010)

Ondertitel: 
Inventaris kunst- en cultusobjecten Hasselt
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2010
Cover: 
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Cover: 
Kunst & oudheden in Limburg (1975)
Titel: 

Kunst & oudheden in Limburg (1975)

Ondertitel: 
Monumentenroutes 1975
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1975
Onze straatnamen / De Kapelstraat (1961)
Titel: 

Onze straatnamen / De Kapelstraat (1961)

Jaar van uitgave: 
1961
Naam tijdschrift: 
De Hasselaar
Volume: 
21 (zomernummer)
Pagina's: 
z.p.
Orgelgids Hasselt (2005)
Titel: 

Orgelgids Hasselt (2005)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2005
Cover: 
Verspreide pracht / Het roerende kunstbezit van de abdij (2002)
Titel: 

Verspreide pracht / Het roerende kunstbezit van de abdij (2002)

Titel Verzamelwerk: 
Herkenrode 'abdij en levend monument'
Plaats van uitgave: 
Deurne
Jaar van uitgave: 
2002
Redactie: 
Michel Van der Eycken
Voorplein basiliek heraangelegd (2010)
Titel: 

Voorplein basiliek heraangelegd (2010)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
13/07/2010
Inventaris kunst- en cultusobjecten Hasselt / Virga Jessebasiliek - Stad Hasselt (2010)
Titel: 

Inventaris kunst- en cultusobjecten Hasselt / Virga Jessebasiliek - Stad Hasselt (2010)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2010
Cover: 
De Hasseltse Virga Jesse en haar kerk (1982)
Titel: 

De Hasseltse Virga Jesse en haar kerk (1982)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1982
Cover: 
Downloads

Fig. XXV - uit: Inventaris van het cultuurbezit in België, p. 307.

PDF icon Download (91.08 KB)

Voorplein basiliek heraangelegd (2010)

PDF icon Download (220 KB)

Recent toegevoegd

Auteur: Tom Kenis Edgard Jamart werd geboren in een gehucht tussen Bergen en Luik, maar woont al 40 jaar...
Auteur: Hubert Bovens Marcellin Lagarde werd geboren te Sougné, Sprimont in de provincie Luik op 2...
Auteur: Jean Nicolaï Kunstschilder Antoon Emile Arnoldus Georgius Kolb werd in Hasselt geboren in 1889...
Pagina in opbouw. Informatie, foto's en verhalen over de Hasseltse politie zijn welkom. In 1991...
Auteur: Mieke Strauven Grauwzuster Gertrudis van Schaffelen kwam in 1626 aan in Hasselt, met als doel...

Prinsbisdom Luik, 1659

Gebrandschilderd glas. Hasselt, Het Stadsmus, inv. nrs. 2014.0370 tot en met 2014.0377.

Maria-Helena Hubrechts was de zus van E.H. Jozef Hubrechts . Ze overleed samen met hem in de nacht van...
Eerwaarde Heer Jozef Hubrechts was pastoor van de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek. Hij overleed samen met zijn...
Van 2014 tot eind 2018 was Steven Vandeput minister van Defensie en Ambtenarenzaken in de federale...
Emiel Baptist werd geboren in 1895 in Godsheide als zoon van dienstknecht Andreas (Zonhoven 1847-Hasselt...