You are here
Description
Auteur: Michel Ilsen
De huidige Virga Jessebasiliek vond haar ontstaan al in 1334 toen op die plaats de 'Clerkenkapel' werd opgericht door de leden van de Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw. Die benaming koos de broederschap naar het mirakelbeeld van de Onze-Lieve-Vrouw, in Hasselt gekend als de Virga Jesse.
Pas in de 18de eeuw werd de bouwvallige kapel afgebroken en bouwde men een mooie kerk qua stijl het midden houdend tussen late barok en vroeg classicisme.
Merkwaardig genoeg werd de kerk in 1731 ingewijd zonder kerktoren. Die werd als kers op de taart pas in 1740 gebouwd en voltooid.
Tijdens de Franse bezetting werd de kerk een tijdlang 'heringericht' tot 'Tempel van de rede', waar republikeinen en atheïsten hun ceremonies lieten doorgaan.
Later kwam de kerk weer terecht in katholieke handen, maar een vliegende bom legde op 4 november 1944 een groot gedeelte van de kerk in puin. Zes jaar later werd de kerk naar het ontwerp van architect Etienne Vreven in de oorspronkelijke toestand wederopgebouwd.
Opmerkelijk is wel dat deze kerk nooit een parochiekerk is geweest en toch altijd druk bezocht werd omwille van het 14de-eeuwse wonderbare Virga Jessebeeld dat bij de bomaanslag ook wonderwel ongedeerd bleef.
Om het beeld te eren, trekt in hasselt ook al eeuwenlang om de zeven jaar de Virga Jesseommegang rond.
Binnen in de Virga Jessebasiliek staan enkele waardevolle stukken uit de vroegere abdij van Herkenrode ten toon.
Op 6 mei 1998 verhief paus Johannes Paulus II de kerk tot basiliek.
Fiche
1975 - Laat-barokke, vroeg-classicistische kerk waarvan de plattegrond (Fig. XXV - cf download) een éénbeukig schip van drie traveeën ontvouwt met gedeeltelijk ingebouwde, vierkante W.-toren, transept van één travee, en koor van een rechte travee met halfronde sluiting en sacristie, aangebouwd tegen de Z.-zijde. Bakstenen gebouw op een kalkstenen sokkel, met mergelstenen hoekbanden aan de steunberen, die de traveeën markeren. Toren van twee geledingen, waarvan de W.-gevel der onderste geleding opgevat is als voorgevel: rondboogportaal in een rechthoekige, geblokte omlijsting van arduin met volutevormige sluitsteen en entablement waarboven een met klauwstukken geflankeerde, ingezwenkte bekroning; op de geprofileerde druiplijst een rondboogvenster in een rechthoekige omlijsting met uitgespaarde zwikken, neuten, imposten, trapezoïdale sluitsteen en geprofileerde druiplijst; de gevel is afgelijnd met mergelstenen pilasters met hoge, hardstenen sokkels en Corinthische kapitelen, die het entablement dragen dat de gevel bekroont; dit entablement is voorzien van bakstenen panelen, waartussen het jaartal 1728, en draagt een gebogen fronton, geflankeerd door siervazen; boven het fronton een rondboognis met geprofileerde druiplijst en O.-L.-Vrouwebeeldje. De bovenste geleding is op elke zijde voorzien van twee rondboogvensters in een mergelstenen omlijsting met negblokken. Klokvormige spits met twee achtkantige lantaarns. Schip onder zadeldak (leien). Rondboogvensters in een mergelstenen omlijsting met neuten, imposten en trapezoïdale sluitsteen. De gevels der transeptarmen zijn afgelijnd met Corinthische pilasters en entablement zoals de W.-gevel; het entablement der N.-transeptarm draagt het jaartal 1950. (2)
1975 - Bepleisterd interieur: kruisribgewelven tussen brede, met stucwerk versierde rondboogvormige gordelbogen, die rusten op licht uitspringende pilasters met Corinthisch kapiteel; brede, van stucwerk voorziene ribben boven de kruising en in het straalgeweld der absis. Meubilair: ondanks de verwoesting van het gebouw in 1944 bleef het grootste gedeelte van het meubilair bewaard: beeld van O.-L.-Vrouw-Virga-Jesse, gotisch, gepolychromeerde eik (XIV), Barok hoofdaltaar met beelden van St.-Bernardus en O.-L.-Vrouw, marmer, door J. Delcour (1681); classicistische, marmeren zijaltaren, afkomstig uit Herkenrode, marmeren communieband (XIX); biechtstoelen (XIX); orgel (XVIII); marmeren deuromlijstingen (XVIII), barok grafmonument van abdis Anna Catherina de Lamboy, met voorstelling van de graflegging van Christus, marmer, door A. Quellinus de Jonge (1675); grafmonument van abdis Barbe de Rivière d'Arschot, met voorstelling van de verrijzenis, marmer, door L. Delvaux (1744). (2)
- 2001: bouwen van een berging en kaarsenkapel aan Onze-Lieve-Vouw Virga Jessebasiliek, in opdracht van kerkfabriek Sint-Quintinus en Onze-Lieve-Vrouw, naar ontwerp van architect Paul Stevens (Hasselt)
- halfopen bebouwing
- perceelgrootte: 742 m2