De Twaalfmannen vormden de Tafel van den Heyligen Geest of Armentafel, de latere Commissie van Openbare Onderstand (COO), nu het OCMW.

Het Armenbestuur werd vanaf de 13de eeuw over het hele land ingesteld. De Bisschopstafel van Luik was er de eerste vorm van in het Land van Luik. De benaming Tafel van de H. Geest stamt af van de Leekenbroedersschap van den H. Geest, een instelling die in de tweede helft van de 12de eeuw werd opgericht om de nood van de armen te lenigen.

De Twaalfmannen werden gekozen onder de aanzienlijkste en deugdzaamste burgers van de stad. Zij stonden onder eed en mochten deze erepost niet weigeren. De laatste verordening i.v.m. de Armentafel, gegeven door prins-bisschop Joris-Lodewijk van Bergen, dateert van 23 juni 1733. Hierin staat bepaald dat op weigering van het ambt een boete stond van 50 gulden brabants, dat de Twaalfmannen alles kosteloos moesten doen en dat zij elke zondag na het lof in de Kamer van de H. Geest op het stadhuis moesten vergaderen, onder het voorzitterschap van de voor-ganger, die gedurende een maand presideerde.

In de 15de eeuw werd het gasthuis ook wel eens De Kleyne Tafel genoemd. In het midden van de 16de eeuw werd Den Heyligen Geest, aan de Maastrichterstraat aan de abdij van Herkenrode verkocht. Het droeg de naam Den Heyligen Geest, omdat de Twelfmannen of armenmeesters er hun vergaderingen hielden. Daarnaast bezat de Tafel, die het weeshuis (nvdr: cf. De Reyger e.v.) beheerde, nog 43 bunder, 10 grote en 2 kleine roeden grond in eigendom, benevens enkele huizen en renten op onroerende goederen.

Uit: Hasselt intra muros (1989), p. 125, noot 8.

Bij de vervanging van de twaalf ambachten door zes kamers of chambres (ordonnanties van 17 juni 1725 en van 31 mei 1728) door prins-bisschop en graaf van Loon Joris van Bergen werden ook de Twelfmannen vervangen door een bestuurscommissie. Later kwam daarvoor in de plaats een 'Bureau van weldadigheid', gevormd door de twee regerende burgemeesters, de twee oud-burgemeesters en een afgevaardigde van elk van de zes chambres. Deze zes kamers moesten ook geraadpleegd worden bij verhuring, herstelling, afbraak en opbouw, koop en verkoop van stadsgebouwen.

Uit: Hasselt intra muros (1989), pp. 188-189, noot 15.