You are here
Description
Rodenberghe (1359), de oude benaming van de Veldekemolen, ligt aan de Demer aan de Lummense Kiezel in het vroegere gehucht Veldeke. Dat werd in 1712 bij Spalbeek gevoegd.
Op dit leengoed werd rond 1150 Hendrik van Veldeke geboren, de eerste dichter die in de Dietse volkstaal schreef.
In 1253 gaf de abt van Sint-Truiden aan ridder Veldeke een perceel bij Spalbeek in leen. Dat viel onder leenplicht aan zowel de graaf van Loon als aan de abt van Sint-Truiden. Het omvatte een molen, vijvers en een weide. Toen daar tijdens de 14de eeuw nog 146 bunder weide en bouwgrond bijkwam, vormde Veldeke een kleine heerlijkheid. Van een kasteel of een herenhoeve is niets meer te zien.
De molen vertoont gedeeltelijk kenmerken van 17de-eeuwse Maaslandse renaissance, en gedeeltelijk van 18de-eeuws classicisme. Het originele waterrad werd in 1913 vervangen door een turbine. Omdat de Demer in de jaren '70 werd omgeleid, stroomt het water nog maar gedeeltelijk door de molen.
Uit: Wandelen in Spalbeek (2007)
Fiche
- familie van Veldeke, hovelingen van de graaf van Loon
- 1677: Quaeback - verhuurt aan
- (?): Hendrik Peeters
- 1844: baron François de Stockheim - via erfenis naar
- 1853: barones Leontine de Wal (1822-1901), trouwde in 1856 met burggraaf Charles Hyppolyte Vilain XIIII (1796-1873), rentenier en burgemeester in Wetteren - verhuren in 1861 aan een zekere Vos
- 1901: erfgenamen voorgaande, nl. zoon burggraaf Adrien Vilain XIIII, burgemeester in Maaseik & schoonzoon graaf Alphonse de Villegas de Clercamp-Vilain XIIII uit Strombeek-Bever
- 1914: C. Smeets
- 1926: Hubert Smeets, handelaar uit Kermt
- 1932: Sylvain Smeets, molenaar uit Kermt
- 1961: Maatschappij De Verenigde Concessionarissen van de Versele veevoeders nv
- ca. 1300: graanmolen
- ca. 1644: oliemolen
1976 - Z.g. "Veldekemolen", voormalige waterradmolen op de Demer, deel uitmakend van het gehucht Veldeke, afhankelijk van de abdij van Sint-Truiden; ca. 1913 door molenbouwer Asnong tot turbinemolen omgebouwd. Alleenstaand gebouw van negen traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (leipannen), het l. gedeelte (twee traveeën) met kern uit XVII, in Maasstijl, het r. gedeelte met classicistische gevelordonnantie (eind XVIII); sterk gerestaureerd na een brand in 1904 (nvdr: 1914). Bakstenen gebouw met gesmeed ijzeren muurankers. De twee l. traveeën springen licht uit, zijn onderkelderd en bekroond met een puntgevel; gevelsteen: "AAN HENDRIK / VAN VELDEKE / VADER DER NEDERLANDSCHE DICHTERS / GEBOREN TE VELDEKE / XIIe EEUW / oct 1928"; twee kalkstenen keldergaten, twee dito bolkozijnen en een klein venster in de geveltop. Het r. gedeelte is voorzien van rechthoekige vensters in een vlakke, kalkstenen omlijsting, beluikt op de benedenverdieping; houten laadvenster (begin XX) boven de deurtravee. Rechthoekige kalkstenen deur. Twee gevelstenen, r. onderaan: "PEGELSTEEN / 1825", en merksteen met toegelaten waterstand: "VAN . OP . DE . ZUIL . TOT . ON / DER . DEN . SLYS . BALK . DR / IE . ELLEN . EN . SES . DUIM". De achtergevel is voorzien van rechth. kalkstenen vensters van verschillende grootte, sommige met diefijzers. Zijgevels met aandak, schouderstukken en hardstenen afdekking; de l. zijgevel is voorzien van twee steunberen en enkele kleine hardstenen vensters met sponningbeloop. Tegen de r. gevel leunt een gebouwtje aan onder lessenaarsdak, waarin het molenmechanisme is ondergebracht; het dateert van na de brand van 1904 (nvdr: 1914); bakstenen laadvenster; twee gevelstenen: "1904 / Cte de VILLEGAS de CLERCAMP - Victesse VILAIN XIIII / Eug. SMEETS - BODEN Regisseur" en "1919 / EUG. SMEETS". Gaande werk volledig verdwenen. Sluiswerk bewaard: turbine-ingang vanuit interieur te bedienen (horizontale assen met tandwieloverbrenging naar de schuiven); lossluis deels vanuit interieur te bedienen, deels handbediend vanuit exterieur. Onbelangrijke bakstenen aanhorigheden tegen de achtergevel. Aan de overkant van de straat (thans nr. 84 en 86), voormalige bakstenen dwarsschuur en stal van de molen, gedateerd 1919. (2)
- 1677: herstellingen
- 1905: afbraak oliemolen
- 1917: na brand (1914) min of meer in de oude trant herbouwd
- 1992: regularisatie van bestaande gebouwen en verder opbouwen van nieuwe kalverenstal, in opdracht van HEIMA NV, naar ontwerp van architect Jo Heyens (As)
- open bebouwing
- perceelgrootte: 263 m2 + 549 m2