De oude gevangenis langs de Groene Boulevard werd op 2 februari 1859 in gebruik genomen. Maar het was niet het eerste arresthuis in Hasselt. Eind 15de eeuw deden verschillende stadstorens, in het bijzonder de Cattegattoren, dienst als gevangenis.

Tijdens het Franse regime werden de gevangenen ondergebracht in het cellebroedersklooster aan de gelijknamige straat, door de Hasselaren toepasselijk omgedoopt tot "Prisonsteegje". Na verloop van tijd bleek het cellebroedersklooster te klein en drong de bouw van een nieuwe, "moderne" gevangenis zich op.

In 1855 verschenen in het Belgisch Staatsblad de eerste Koninklijke Besluiten waardoor het stadsbestuur van Hasselt kon overgaan tot de onteigening van een stuk grond op "Den Wijngaert" voor de bouw van die nieuwe gevangenis. Vier jaar later, op 2 februari 1859 werd het gebouw officieel in gebruik genomen. Het werd een stervormig gebouw met de bewakers in het hart en de cellen in de armen van de ster. Gelijkaardige gebouwen staan in Gent, Leuven, Bergen, Dendermonde en Antwerpen.

De oude gevangenis in Hasselt telde 58 cellen. Om de overbevolking aan te pakken werd in 41 cellen een tweede bed bijgeplaatst en op piekmomenten verbleven de gedetineerden zelfs met 3 op de cel, twee bedden en één matras op de grond. De bouw van een nieuwe "supergevangenis" aan de Zwarte-Brugstraat was meer dan welkom.

Tegen de gevel van de oude gevangenis hangt een gedenkplaat voor de vijf slachtoffers van en bevrijdingsactie door het Geheim Leger op 10 juni 1944.