De plattelandsbewoners leefden onder elkaar in een niet gestructureerde nabuurschap. Gebonden door gelijke levensomstandigheden en door een gemeenschappelijk gebruik van weiden en bossen, leefden zij in hechte solidariteit. Afspraken en onderlinge gedragsregels werden ieder jaar voorgelegd aan de algemene vergadering van het wijkkwartier en na goedkeuring vastgelegd in een keur (ordonnantie). Aanvankelijk gold een ongeschreven gewoonterecht waarin regels werden vastgelegd die van toepassing waren in geval van manslag, diefstal, geweldpleging, eigendomsrecht, landbouwvoorschriften en rubrieken uit het dagelijks leven. Deze ongeschreven wetten en "kostuymen" werden later in een geschreven codex opgetekend.

De drie belangrijke componenten waarop de samenleving binnen het dorp steunde, waren woonkernen, akkers om te bewerken en gemene gronden voor openbaar nut. Om hun identiteit te kunnen profileren zochten de nabuurschappen de bescherming op van een heer of een grootgrondbezitter, die zichzelf op een hoger echelon in de maatschappij door wederzijdse rechten en verplichtingen gesteund wist: het ware gelaat van een feodale samenleving. Uit de regelmatige samenkomsten van de dorpsbewoners ontwikkelde zich een georganiseerde structuur met een eigen magistraat, een college van burgemeester en gezworenen, die hun beslissingen notuleerden en een lagere rechtspraak verzekerden. Op het jaarding, een samenkomst van alle inwoners, werden de notulen van de schepenbank voorgelezen en had elke ingezetene spreekrecht.

In de middeleeuwen was Sint-Lambrechts-Herk opgedeeld in drie heerlijkheden: Schoonwinkel, Ten Hove en Wideux. In Ten Hove verrees naast de motte een kasteel. Rondom deze versterkte plaats met een omtrek van 128 meter en een hoogte van 3,5 meter liep een gracht, bevoorraad door het water van de Mombeek. In tijden van gevaar en oorlogsdreiging bliezen de omliggende bewoners hier verzameling om zich te beveiligen tegen de agressors. De motte verloor haar functie toen het buskruit zijn intrede deed in de oorlogsindustrie. Het kasteel staat op de Ferrariskaart aangeduid aan de Mombeek op enkele tientallen meters ten westen van waar nu de expressweg ligt. Ook op de kaart van cartograaf en geograaf Philippe Vandermaelen (1795-1869) zijn de restanten nog zichtbaar. Bij de nivellering van deze aarden heuvel in 1863 vond men er tal van archeologische restanten: blokken zandsteen, kleine rechthoekige pannen, ijzerwerk, alsook kleine geglazuurde tegels, waarvan sommige waarop een leeuw is afgebeeld mogelijk teruggaan tot de dertiende eeuw. Van dit kasteel, opgetrokken aan "de stenen kumpel" van de Grote Mombeek resten alleen nog de funderingen. De heren d'Erckenteel verlieten aan het einde van eerste helft van de achttiende eeuw deze plek en verhuisden naar een prachtig kasteel in Terkoest (Alken).

Uit: Sint-Lambrechts-Herk / Warm aanbevolen, pp. 20-21.