Jules Melchior werd geboren in Dilsen in 1848. In 1879 trouwde hij in Stokkem met Helena Elisabeth Melania Côme (Kanne 1850-Hasselt 1896).

Jules was achtereenvolgens onderwijzer in de gemeenteschool in Godsheide (1868), kantonnaal schoolinspecteur voor Maaseik en voor Hasselt, leraar aan het Sint-Jozefscollege en hoofdinspecteur voor de provincie Limburg (1898-1908).

Als auteur debuteerde hij met een paar werkjes over de drankbestrijding. Als pedagoog gaf hij een reeks vaak verwerkte en herdrukte handboeken voor het lager onderwijs uit. Ook schreef hij talloze bijdragen in pedagogische tijdschriften zoals in De Opvoeding (1886-1909), waarvan hij tevens hoofdredacteur was. Geschiedkundig werk van hem, zoals De Bokkenrijders en Jan Mantelius, verscheen hoofdzakelijk in het tijdschrift Limburgse bijdragen.

Dat Hasselt hem nauw aan het hart lag, bewijzen zijn opzoekingen naar het verleden van de Hasseltse binnenstad. Hij noteerde de historiek van diverse gebouwen straten en pleinen. In 1989 werd zijn noeste arbeid uitgegeven weliswaar herschreven en aangevuld door Guido Caluwaerts. Het boek Hasselt intra muros. Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920) kan beschouwd worden als een gids doorheen oud Hasselt. Voor vele honderden nu verdwenen gebouwen, die allemaal nog bestonden in Melchiors tijd, zijn deze aantekeningen trouwens de enige restanten.

Jules Melchior overleed in Hasselt in 1920 en werd begraven op het Oud Kerkhof.