Auteur: Tine Rock

Léon Ghislain Marie Joseph Desmottes werd geboren in 1876 als zoon van landbouwer Couronné Hector Anatole (°Chapelle-à-Wattines 1852) en van Louise Victorine Delhaye (°1848). Léon trouwde in Herstal met Hortense Marie Deffet (°Herstal 1878) en vestigde zich aldaar aan de Quai du Canal nr. 69.

Léon nam in 1891 dienst als vrijwilliger zonder premie. Begin 1914 nam hij ontslag en maakte voortaan deel uit van het bataljon Jagers-Verkenners van de Luikse Burgerwacht. Zodoende nam hij nooit deel aan de veldtocht. Léon was afgedeeld bij de speciale spionagedienst in Luik. Hij was hoofd van de Brits-Belgische spionagedienst.

In 1916 werden in Hasselt 19 mensen door de Duitse bezetter ter dood veroordeeld en gefusilleerd op beschuldiging van spionage. Léon Desmottes uit Chapelle-à-Wattines was één van hen. Hij werd samen met negen anderen, gefusilleerd in de kazerne op het toenmalige Wapenplein (later de Dusartkazerne): Michel Duchamps uit Boncelles, Edmond Honoré uit Beaumont, Céleste Balthasart uit Chaudfontaine, Jean Segers uit Kinrooi, Armand Miguet uit Vechmaal, Arnold De Munck, Liévin Van Hoffelen uit Antwerpen, Léon Desmottes uit Chapelle-à-Wattines, Auguste Javaux uit Luik en Auguste Cosse uit Dorinne. De namen van deze tien mensen staan op een gedenkplaat aan de muur op het Kolonel Dusartplein.

De negen anderen werden in de Herkenrodekazerne in de Maastrichterstraat terechtgesteld. Hun namen zijn terug te vinden op een gedenkplaat aan de muur van de kazerne: Jean Massart uit Brussel, Célestin Wauters, Henri Kusters uit Rekem, Paul Mertens, Jacques Tasset uit Neerpelt, Sylvain Duval, Hendrik Verdonck uit Meeuwen-Gruitrode, Arthur Dubois en Willy Ernst uit Charleroi.

Na de oorlog kregen de gefusilleerden een eervolle herbegraving. Foto’s tonen het graf aan de Dusartkazerne, dat daartoe werd opengelegd. Vermoedelijk was dit graf gesitueerd langs een muur van de kazerne, aan de kant van de Congostraat. Op de foto is sneeuw te zien – het was dus winter – maar een jaartal van de herbegraving kennen we niet.

Ook van de begrafenisplechtigheid en lijkstoet zijn er foto’s. Deze werd druk bijgewoond. Her en der staat het volk wel drie rijen dik, ingetogen te kijken naar de lijkstoet. Op de foto’s zijn 13 namen te lezen: die van Léon Desmottes en die van de negen andere gefusilleerden uit de Dusartkazerne, aangevuld met de namen van Jean Massart, Célestin Wauters en Henri Kusters uit de Herkenrodekazerne. De zes andere gefusilleerden worden niet vermeld op deze foto’s en het is onduidelijk wanneer en waar ze herbegraven werden.

Léon Desmottes ligt begraven op de begraafplaats van Robertmont, ook wel de Luikse Père Lachaise genoemd.